XV Targi Książki w Krakowie - relacja ze spotkań seminaryjnych

W piątek 4 listopada 2011 roku, w drugim dniu 15 Targów Książki w Krakowie, uczestniczyłem w dwóch spotkaniach seminaryjnych.

Pierwsze spotkanie, organizowane przez Stowarzyszenie Autorów i Wydawców „Polska Książka”, dotyczyło tematu „Opłaty reprograficzne - kompensata za dozwolony użytek prywatny oraz inne przykłady opłat inkasowanych zbiorowo”. Wykładowcą był Piotr Miodunka, specjalista do spraw prawnych SAiW „Polska Książka”. Stwierdził na przykład, że zbiorowy zarząd prawami autorskimi jest potrzebny zarówno autorom jak i wydawcom, bo niemożliwe, a przynajmniej bardzo trudne jest samodzielne dochodzenie należnych wynagrodzeń przewidzianych ustawą, a ponadto dużym utrudnieniem jest licencjonowanie wtórne przy masowym korzystaniu z utworów (np. nadawanych w radiu).

Indywidualne korzystanie z utworów stało się masowe, zatem wydawca oczekuje rekompensaty w sytuacji, gdy powszechne stało się kopiowanie cyfrowe i umieszczanie treści w internecie. Według wydawców, postęp techniczny wymusza takie rozwiązania jak zbiorowy zarząd. Dyrektywa unijna o korzystaniu z prawa autorskiego wprowadziła pojęcie rekompensaty dla autorów i wydawców. W związku z tym Polska wprowadziła obowiązek uiszczania na ten cel opłat jako procentu od wartości sprzedawanych urządzeń kopiujących przez producentów jak i operatorów urządzeń (punkty kserograficzne) w zależności od liczby wykonanych kopii.

Przedstawiciele wydawców uważają opłaty reprograficzne za rozsądny kompromis, choć płatnicy podnoszą zarzut, że nie każde urządzenie jest wykorzystywane do celów prywatnych, a mimo to jest obciążone rekompensatą. Według wydawców nie ma innego, dobrego wyjścia. Obecnie w Polsce działają dwie organizacje inkasujące opłaty reprograficzne i rozdzielające wpływy po 50 procent dla każdej grupy:

• SAiW „Polska Książka” - działające na rzecz wydawców;
• Kopipol - działający na rzecz autorów.

Od 1 lipca 2011 roku została podwyższona opłata reprograficzna za papier kserograficzny. Stąd spodziewane jest potrojenie wpływów - do około 12 mln zł. SAiW „Polska Książka” proponuje jednak poszerzenie zakresu pobieranych opłat:

1. od aparatów cyfrowych i telefonów komórkowych z aparatami fotograficznymi,
2. od płyt CD i DVD, pamięci USB i twardych dysków, a ponadto;
3. możliwości podwyższenia maksymalnej opłaty z 3 do 10 procent ceny sprzedaży produktu,
4. poszerzenie listy instytucji zobowiązanych do uiszczania opłaty reprograficznej o wszystkie świadczące usługi (biblioteki, uczelnie).

Ponadto, ze względu na to, że wysokość opłaty zależy właściwie od właściciela urządzenia, wpływy od punktów kserograficznych wynoszą obecnie zaledwie nieco ponad 100 000 zł rocznie, SAiW „Książka Polska” proponuje wprowadzenie stałych opłat naliczanych w oparciu o liczbę i rodzaj wykorzystywanych urządzeń. Innym rodzajem opłat, które powinny być w Polsce pobierane, to opłaty z tytułu PLR (Public Lending Right) czyli prawa publicznego użyczenia, prawo twórców do otrzymania wynagrodzenia z tytułu darmowego wypożyczenia przez biblioteki. Wprowadzenie PLR jest wymagane przez Dyrektywę UE. Dotychczas opłaty z tytułu PLR wprowadziło 21 krajów Unii.

Drugie spotkanie seminaryjne zorganizowane przez firmę Plagiat.pl a prowadzone przez Krzysztofa Gutowskiego, poświęcone było tematowi „BookWatch - antypiracki monitoring książek”. Usługa ta, oparta o autorskie, rozwijane od 2003 roku oprogramowanie, służy do starannego, regularnego monitoringu zasobów internetu w celu wykrycia plików elektronicznych, zawierających treść publikacji nieautoryzowanych przez właścicieli praw autorskich i szybkiego zablokowania możliwości ich darmowego pobierania.

W przypadku wykrycia nielegalnie udostępnianych plików, serwis Plagiat.pl generuje raport, mogący być podstawą do wystąpienia przeciwko naruszającemu prawo podmiotowi. Usługę tę już zakupiło jedno z większych polskich wydawnictw - Wydawnictwo Komunikacji i Łączności.

nad. Jerzy Krawczyk