20 rocznica śmierci Radosława Cybulskiego

14 listopada 2019 r. minęła 20 rocznica śmierci prof. Radosława Cybulskiego (1924-1999), księgarza, bibliotekoznawcy, bibliografa, badacza rynku księgarskiego i wydawniczego w Polsce i za granicą.

Dzieciństwo i młodość spędził w Wilnie, gdzie zastał go wybuch wojny. Był uczestnikiem ruchu oporu i członkiem Armii Krajowej, za co w latach 50. spędził ponad rok w więzieniu.

W 1945 r. w ramach repatriacji przyjechał do Poznania i kontynuował naukę w liceum, a następnie rozpoczął studia na Wydziale Prawno-Ekonomicznym Uniwersytetu im. A. Mickiewicza. W czasie studiów pracował w znanej księgarni poznańskiej i zainteresował się problemami rynku księgarsko-wydawniczego. Ten temat podjął w swej pracy magisterskiej, na podstawie której w 1949 r. uzyskał stopień magistra nauk ekonomiczno-politycznych. W tym samym roku przeniósł się do Warszawy i zaczął pracę w Państwowych Zakładach Wydawnictw Szkolnych. W latach 1961-1968 pracował w Państwowym Wydawnictwie Naukowym. Pracując w wydawnictwach, zajmował się rynkiem odbiorców książek, promowaniem i upowszechnianiem wydawnictw. W 1965 r. uzyskał tytuł doktora nauk ekonomicznych na podstawie rozprawy Popyt na rynku księgarskim na tle przemian społeczno-gospodarczych w Polsce Ludowej. W tym czasie, współpracując z Instytutem Książki i Czytelnictwa Biblioteki Narodowej, prowadził badania rynku księgarskiego i ruchu wydawniczego, co zaowocowało szeregiem publikacji na ten temat, m.in. publikacją Serie książek kieszonkowych w Polsce w latach 1966-1970. W latach 1969-1972 pracował w Ośrodku Rozpowszechniania Wydawnictw Naukowych PAN, a następnie był dyrektorem Powszechnej Księgarni Wysyłkowej.

W 1972 r. został powołany na dyrektora Instytutu Bibliograficznego Biblioteki Narodowej, równocześnie był zastępcą dyrektora BN. W tym okresie zajmował się problemami bibliografii narodowej (m.in. typologią dokumentów), miejscem bibliografii narodowych w światowym systemie informacji naukowej i automatyzacją procesów biblioteczno-bibliograficznych. Był współautorem publikacji Analiza systemowa Biblioteki Narodowej oraz autorem obszernego artykułu zamieszczonego w „Roczniku Biblioteki Narodowej” Zautomatyzowany, zintegrowany system Biblioteki Narodowej. Współpracował również z Instytutem Bibliotekoznawstwa i Informacji Naukowej Uniwersytetu Warszawskiego, prowadząc wykłady i organizując specjalizację edytorsko-księgarską. W 1981 r. przeszedł do Instytutu na cały etat. W latach 1982-1987 był dyrektorem Biblioteki Uniwersyteckiej w Warszawie, a w latach 1987-1990 dyrektorem IBiIN UW.  W 1985 r. na podstawie rozprawy Książka współczesna. Wydawcy, rynek, odbiorcy otrzymał stopień doktora habilitowanego, a w 1989 r. został profesorem nadzwyczajnym. Był promotorem 74 magistrów i 4 doktorów.

Jego dorobek piśmienniczy obejmuje prace dotyczące mechanizmów funkcjonowania instytucji księgarskich i wydawniczych, roli i obiegu książki w komunikacji społecznej, społecznych aspektów upowszechniania książki, roli i znaczenia bibliografii narodowych w światowym systemie informacji naukowej. Jest również autorem publikacji o zagranicznych rynkach książki, m.in. w Czechosłowacji, Holandii, Francji, Niemczech, Stanach Zjednoczonych, ZSRR i na Węgrzech, a najpełniejszym opracowaniem analitycznym dotyczącym światowego ruchu wydawniczego jest Książka na świecie. Obraz statystyczny produkcji wydawniczej na świecie w latach 1980-1986. Zajmował się też zagadnieniem marketingu w księgarstwie, w tym również marketingiem w bibliotekach. Bibliografia jego prac obejmuje ok. 300 publikacji, niektóre z nich były tłumaczone na języki obce.

Był członkiem wielu organizacji społecznych, m.in. Stowarzyszenia Księgarzy Polskich, Stowarzyszenia Bibliotekarzy Polskich, Warszawskiego Towarzystwa Miłośników Grodna i Wilna, zasiadał w komitetach działających przy ministerstwach Nauki i Szkolnictwa Wyższego oraz Kultury i Sztuki. Za swoją działalność został odznaczony Krzyżem Partyzanckim i Złotym Krzyżem Zasługi.

E.B.

Zob. też: 
Migoń Krzysztof: Radosław Cybulski (2 III 1924 Wilno – 14 XI 1999 Warszawa). „Roczniki Biblioteczne” 2000
Sadowska Jadwiga: Cybulski Radosław Jan. W: Słownik pracowników książki polskiej. Suplement III. Warszawa 2010, s. 46-48
Sadowska Jadwiga: Radosław Cybulski (1924-1999). W: Bibliotekarze warszawscy. Warszawa : SBP, 2010, s. 39-50 (Bibliotekarze Polscy we Wspomnieniach Współczesnych ; t. 11)