9.30-10.00 Rejstracja
10.00 Rozpoczęcie
- Wprowadzenie do tematu
- ochrona zbiorów i jej zakres (profilaktyka, konserwacja, kopiowanie zbiorów, planowanie działań ochronnych )
- podstawy prawne
- ochrona dziedzictwa piśmienniczego ( światowego i narodowego - u nas NZB).
- Potencjalne zagrożenia dla zbiorów w bibliotekach wynikają z:
- budowy zbiorów (papier, tektura, skóra, kleje, nici itp.),
- niewłaściwych warunków klimatycznych,
- zanieczyszczenia powietrza, także kurzu,
- nadmiernego oświetlenia zborów,
- wpływu czynników biologicznych ( grzyby, pleśnie, owady),
- stosowania niewłaściwych materiałów do napraw i ochrony,
- mechanicznych uszkodzeń (układanie zbiorów, duże formaty),
- stanu technicznego budynku (zalania),
- złej lokalizacji magazynów zbiorów (piwnice, strychy)
- Zapobieganie zagrożeniom, czyli działania profilaktyczne (domena bibliotekarzy):
- zapewnienie zbiorom bezpiecznych warunków przechowywania – co oznacza zarówno ochronę przed kradzieżą (znaki własnościowe, systemy antywłamaniowe, paski magnetyczne itp.) jak też przed sytuacjami katastrofalnymi typu pożary, czy zalania (właściwa lokalizacja zbiorów, dbałość o dobry stan techniczny budynku),
- monitorowanie i utrzymywanie w magazynach zbiorów stabilnej temperatury oraz wilgotności względnej powietrza,
- ograniczenie oświetlenia zarówno dziennego jak i sztucznego przy przechowywaniu i eksponowaniu zbiorów,
- utrzymywanie czystości w magazynach, systematyczne mycie podłóg i półek, odkurzanie zbiorów,
- stosowanie opakowań ochronnych (pudeł, tek, obwolut) z odpowiednich, bezkwasowych materiałów,
- kontrolowanie i ograniczanie poziomu zanieczyszczeń mikrobiologicznych i chemicznych powietrza w magazynach i pracowniach biblioteki,
- przeglądy zbiorów i formułowanie zaleceń w ich wyniku,
- selekcja zbiorów zniszczonych i zaczytanych,
- zastępowanie zniszczonych oryginałów ich kopiami w postaci mikroform, czy dokumentów elektronicznych ( CD-ROMów i prezentacji internetowych).
- Ratowanie zniszczonych zbiorów (domena konserwatorów) czyli:
- konserwacja tradycyjna, (pełna, kompleksowa) traktująca indywidualnie każdy obiekt biblioteczny poddawany różnorodnym zabiegom restauratorskim, stosowana przede wszystkim przy ratowaniu zbiorów zabytkowych,
- konserwacja zachowawcza, polegająca na zabezpieczeniu obiektu przed dalszą destrukcją przy zastosowaniu możliwie najmniejszej ingerencji,
- konserwację masowa, czyli jednoczesne oddziaływanie na większe ilości zbiorów, do której zaliczamy dezynfekcję zbiorów zagrożonych destrukcją biologiczną , ich odkwaszanie, szpaltowanie mechaniczne oraz zamrażanie i suszenie metodą
- liofilizacji stosowaną w przypadkach zalania zbiorów.
- Planowanie w/w metod zwane też polityką ochrony zbiorów:
- powinno być wynikiem współpracy między bibliotekarzami a konserwatorami.
Polega na sztuce dokonywania właściwych wyborów i podejmowania trafnych decyzji. W zdecydowanej większości przypadków bowiem, ilość zbiorów, które wymagają działań profilaktycznych czy konserwatorskich, jest zawsze większa od możliwości finansowych biblioteki.
- Stąd konieczność:
- określenia priorytetów ochrony zbiorów w bibliotece w zależności od wartości i stanu ich zachowania (typowanie zbiorów wymagających pomocy w pierwszej kolejności),
- doboru metod ochrony do rodzaju wytypowanych zbiorów i możliwości danej biblioteki.
- Program ochrony zbiorów w bibliotece ( zasady i procedury postępowania ze zbiorami w bibliotece (zarządzanie zbiorami), warunki przechowywania i zabezpieczenia zbiorów, instrukcja postępowania na wypadek katastrofy).
- Polityka ochrony zbiorów w Polsce i na świecie
- Narodowy Zasób Biblioteczny, Program „Kwaśny Papier”
- Plan Delta (atlas zniszczeń), Błękitna Tarcza, Program „Pamięć Świata”.
14.30-15.00 Dyskusja, rozdanie certyfikatów.
.png)
