Wystawa „Abecadło świąteczne - kolęda” w Opolu

W staropolskiej terminologii nazwa „kolęda” występowała rzadko; częstymi określeniami gatunkowymi były: „kantyczka”, „kantyka”, „symfonia”, „rotuła” lub „pieśń”.
Pojęcie  „kolęda” ustabilizowało się w funkcji nazwy gatunkowej dopiero pod koniec XVIII wieku a jej historia jest długa i przebogata. Wspomnieć warto, że  w okresie baroku wytworzył się typowo polski i najbardziej oryginalny rodzaj tego rodzaju pieśni – pastorałka.
W XIX wieku pod wpływem bieżącej sytuacji politycznej powstaje typ kolędy patriotycznej w tym czasie również pojawia się kolęda robotnicza. Z początkiem XX wieku tworzone były kolędy legionowe i żołnierskie.

Na wystawie będzie można zapoznać się m.in. z bogatą historią kolędy oraz na nowo odkryć pieśni już dawno zapomniane.

Najstarsze prezentowane zbiory pochodzą z kolekcji Romana Sękowskiego, która jest dostępna w Miejskiej Bibliotece Publicznej w Opolu.

Z nowszych publikacji zobaczyć będzie można wydane w 1985 roku Pastorałki Tytusa Czyżewskiego, które powstały w 1925 roku i są przykładem stylizacji ludowej opartej na tradycji Bożego Narodzenia. Autor przetworzył motywy  podgórskiego folkloru, używając słownictwa gwarowego, kołysankowych zaśpiewów i nawoływań pasterskich. Dodatkowym atutem książki są drzeworyty Tadeusza Makowskiego.

Na ekspozycji zaprezentowane zostaną m.in. święte obrazki:

• Boże Narodzenie, druk kolorowy z XIX w.,
• Boże Narodzenie, druk kolorowy (secesja) z XIX w.,
• Pokłon Trzech Króli, wykonany techniką stalorytniczą, ręcznie kolorowany z I poł. XIX w.,
• Święta Rodzina, obrazek koronkowy, staloryt, Norymberga poł XIX w.,
• Święta Rodzina, obrazek koronkowy, staloryt, Paryż poł XIX w.,

oraz modlitewniki, śpiewniki z kolędami i pastorałkami:

• Kancyonał czyli Śpiewnik dla chrześcijan ewangielickich, zebrany i ułożony za staraniem ewangielickiego duchowieństwa w Śląsku austriackim, Cieszyn 1868;
• Kancyonał katolicki i razem książka modlitewna, pierwotnie ułożona przez Antoniego Janusza, Cieszyn 1878;
• Kantyczki : kolędy i pastorałki w czasie Świąt Bożego Narodzenia po domach śpiewane dodatkiem pieśni w ciągu roku używanych, ułożył Karol Miarka, Mikołów 1904;
• Kantyczki. T. 3. Pieśni na Boże Narodzenie, Paryż 1867;
• Katolik w modlitwie czyli Książka do nabożeństwa oraz śpiewnik kościelny na cały rok, Mikołów [ok. 1885];
• Ołtarz czyli Książka do nabożeństwa z dodatkiem najużywańszych pieśni, Góra Świętej Anny 1901;
• Wybór najosobliwszych nabożeństw i pieśni na duchowną pociechę i pożytek ludzi pobożnych, z różnych ksiąg zebrany, Mikołów [1886];
• Zupełny śpiewnik katolicki oraz książka do nabożeństwa dla chrześcijan- katolików : (838 pieśni kościelnych), Mikołów [1898].

Ekspozycja do 2 stycznia 2012 r.

Nadesłała: M. Żłobicka