Dodatek specjalny dla dyrektora?

Pytanie :
Mam pytanie czy dyrektorowi gminnej biblioteki publicznej należy się dodatek specjalny, jeżeli zlikwidowano ośrodek kultury i dyrektorowi biblioteki zwiększono zakres obowiązków: np. organizacja dożynek, od zamawiania ochrony, zespołów, usuwania namiotów, do odejścia ostatniej osoby z placu, oświetlenia na święta, pokaz sztucznych ogni, wynajem sali na imprezy (sesje, wesela itp.) opieka nad zespołem seniora, aerobik itp. Proszę o odpowiedź.

Odpowiedź :
Organizator nie może przyznać dyrektorowi biblioteki „dodatku specjalnego” za wykonywanie czynności wymienione w pytaniu, albowiem takim postępowaniem naruszyłby art. 5 ust. 1 ustawy o wynagradzaniu osób kierujących niektórymi podmiotami prawnymi. Jednakże może przyznać wyższe wynagrodzenie miesięczne jeżeli w sposób formalny zwiększył zakres czynności albo objąć wykonywanie tych czynności odrębna umową zlecenia lub o świadczenie usług.

Podstawową zasadą prawa pracy jest prawo do godziwego wynagrodzenia za pracę (art. 13 Kodeksu pracy, doznaje ona uszczegółowienia w przepisie art. 78 § 1, który stanowi : „Wynagrodzenie za pracę powinno być tak ustalone, aby odpowiadało w szczególności rodzajowi wykonywanej pracy i kwalifikacjom wymaganym przy jej wykonywaniu, a także uwzględniało ilość i jakość świadczonej pracy.”. Z powyższego wynika, że w przypadku zwiększenia obowiązków pracownika, jego wynagrodzenie powinno być odpowiednio zwiększone.
Powyższe wnioskowanie byłoby prawidłowe, gdyby zagadnień wynagrodzenia biblioteki publicznej nie regulowały przepisy szczególne. Takimi przepisami jest ustawa z dnia 3 marca 2000r. o wynagradzaniu osób kierujących niektórymi podmiotami prawnymi (Dz. U. Nr 26, poz. 306 ze zm.). W niewątpliwy sposób jej zakres obejmuje wynagrodzenie dyrektora biblioteki publicznej, której organizatorem jest jednostka samorządu terytorialnego, albowiem zgodnie z art. 1 powołanej ustawy ma ona zastosowanie do :

1. przedsiębiorstw państwowych,
2. państwowych jednostek organizacyjnych posiadających osobowość prawną, samorządowych jednostek organizacyjnych posiadających osobowość prawną (podkreślenie moje – J.C.),
3. jednoosobowych spółek prawa handlowego Skarbu Państwa lub jednostek samorządu terytorialnego, spółek prawa handlowego, w których udział Skarbu Państwa lub jednostek samorządu terytorialnego przekracza 50 % liczby akcji,
4. spółek, w których udział spółek określonych w pkt 3 i 4 przekracza 50 % kapitału zakładowego lub 50 % liczby akcji,
5. agencji państwowych,
6. jednostek badawczo – rozwojowych, określonego rodzaju fundacji,
7. funduszy celowych,
8. państwowych jednostek i zakładów budżetowych,
9. samodzielnych publicznych zakładów opieki zdrowotnej.

Oczywistym jest, że biblioteka publiczna jako instytucja kultury (zgodnie z art. 14 ust. 1 ustawy z dnia 25 października 1991r. o organizowaniu i prowadzeniu działalności w zw. z art. 2 ustawy ustawy o bibliotekach), która z chwilą wpisu do rejestru prowadzonego przez organizatora uzyskuje osobowość prawną. W związku z powyższym należy ją zaliczyć do kategorii podmiotów wskazanych w pkt 2 – samorządowych jednostek organizacyjnych posiadających osobowość prawną. Nadto zauważyć należy, że zgodnie z art. 2 pkt 1, 2 i 3 powołanej ustawy ma ona zastosowanie do dyrektorów bibliotek publicznych, ich zastępców i głównych księgowych.
Tym samym dyrektorowi biblioteki nie mogą przysługiwać składniki wynagrodzenia nie przewidziane wprost w przepisach prawa. Ustawa ta ogranicza nie tylko wysokość wynagrodzenia (art. 8) ale i również jego składniki (art. 5). Mając powyższe na uwadze trzeba uznać, że ustawa o wynagradzaniu osób kierujących niektórymi podmiotami prawnymi modyfikuje wskazaną na wstępie podstawową zasadę prawa pracy dotyczącą wynagradzania pracowników (jedynie na marginesie podkreślam, że dyrektor biblioteki jest jednocześnie jej pracownikiem). Wymienione przepisy determinują treść odpowiedzi na przedstawione pytanie. Z uwagi na brzmienie art. 5 ust. 1 powołanej ustawy [„Osobom, o których mowa w art. 2, niezależnie od podstawy nawiązania stosunku pracy lub rodzaju umowy cywilnoprawnej stanowiącej podstawę zatrudnienia przysługuje (...) wyłącznie wynagrodzenie miesięczne.”], organizator nie może dyrektorowi biblioteki publicznej przyznać w ramach składników tego wynagrodzenia „dodatku specjalnego” za wykonywanie czynności wykraczających poza zarządzanie biblioteką i reprezentowanie jej na zewnątrz.
Z pytania wynika, że w sposób formalny zwiększono zakres obowiązków dyrektora biblioteki o czynności dotychczas przewidziane dla ośrodka kultury (ściślej dla jego dyrektora), w takim przypadku organizator może w ramach kompensaty za wykonywane czynności wymienionych w pytaniu podwyższyć wynagrodzenie miesięczne na okres ich wykonywania. Jednakże rozwiązanie to nie jest najwłaściwsze, albowiem rodzi to zarzut, przyznania wynagrodzenia za czynności nie wchodzące w zakres obowiązków dyrektora, a wynagrodzenie to przyznawane jest właśnie za wykonywanie tych czynności. Rozwiązaniem może być w tym przypadku zawarcie z dyrektorem umowy zlecenia albo umowy o świadczenie usług (w zależności czy obowiązki te będą obejmować czynności prawne – przy umowie zlecenia, czy tylko czynności faktyczne – przy umowie o świadczenie usług) na wykonywanie tych zadań. Powyższe rozwiązania nie naruszają przepisów ustawy o wynagradzaniu osób kierujących niektórymi podmiotami prawnymi, a także są w zgodzie z podstawową zasadą stanowiącą, że za zwiększoną pracę należy się większe wynagrodzenie.

Opracował: mec. Jan Ciechorski