50 rocznica śmierci Kazimierza Maja

6 lipca 2022 r.  mija 50 rocznica śmierci Kazimierza Maja (1898-1972) pedagoga, nauczyciela, działacza oświatowego i ludowego, posła na sejm II i III kadencji, prezesa Związku Nauczycielstwa Polskiego (1945-1948), organizatora szkolnictwa bibliotekarskiego.

Urodził się we wsi Matczyn w rodzinie chłopskiej  Andrzeja  i Małgorzaty z Bednarczyków. Ojciec był  działaczem ludowym i  oświatowym, posłem na Sejm. Z powodu braku szkoły w rodzinnej wsi, edukacja Kazimierza odbywała się w domu. Egzaminy składał co rok w  Lublinie w prywatnym gimnazjum  im. S. Staszica. W 1917 r. ukończył seminarium nauczycielskie i podjął pracę nauczycielską w szkole powszechnej we wsi Wzgórze. Jednocześnie zajmował się pracą społeczną: założył Koło Młodzieży Wiejskiej, Ognisko Zrzeszenia Polskiego Nauczycielstwa Szkół Początkowych, którego został przewodniczącym. W roku szkolnym 1920/1921 rozpoczął w Warszawie studia na wydziale pedagogicznym i  historyczno-socjologicznym w Wolnej Wszechnicy Polskiej. Brał udział w akcji plebiscytowej na Mazurach i na Śląsku. Współorganizował wojewódzki Związek Młodzieży Wiejskiej w Lublinie, współtworzył Stowarzyszenie Akademickiej Niezależnej Młodzieży Ludowej,  działał w Polskim Stronnictwie Ludowym „Wyzwolenie”.

W latach 1924-1929 pracował jako nauczyciel w szkołach średnich w Warszawie. Włączył się do społecznej pracy nauczycielskiej i został przewodniczącym Stołecznego Oddziału Związku Polskiego Nauczycielstwa Szkół Powszechnych. Po roku 1929 przeniósł się do Brodów, blisko Kalwarii Zebrzydowskiej i objął kierownictwo  kursów społeczno-rolniczych dla nauczycieli wiejskich i działaczy  społecznych. Prowadził wykłady z socjologii i historii wsi. Wykładał zagadnienia oświaty dorosłych i socjologię wychowawczą w Instytucie Pedagogicznym w Warszawie. Od 1934 r. działał w ZG Związku Nauczycielstwa Polskiego (ZNP).

W okresie okupacji pracował  w Tajnej Organizacji Nauczycielskiej (TON). W ramach komisji do spraw ustroju szkolnictwa  opracował projekt podstaw polityki oświatowo-kulturalnej do realizacji po wojnie. Pod koniec 1941 r.  powołany został Ludowy Instytut Oświaty i Kultury. Maj wszedł w skład  zarządu LIOK, przygotowując   akty  prawne z zakresu oświaty dorosłych. Po reaktywacji ZNP, od sierpnia 1945 r. do maja 1948 pełnił funkcję prezesa tej organizacji. Był posłem do Sejmu z ramienia ZSL  oraz  przewodniczącym Sejmowej Komisji Oświatowej. Kierował „Głosem  Nauczycielskim”

W roku 1950 podjął pracę w szkolnictwie bibliotekarskim. W 1953 r. zorganizowano Państwowy Zaoczny Kurs Bibliotekarski (PZKB) dla czynnych bibliotekarzy bez kwalifikacji zawodowych. Jego kierownictwo powierzono Majowi. W 1955 r. PZKB został przekształcony w Państwowy Ośrodek Kształcenia Korespondencyjnego Bibliotekarzy (POKKB), którym kierował Kazimierz Maj. Proces  nauczania odbywał się w wojewódzkich punktach konsultacyjnych, zlokalizowanych  w wojewódzkich bibliotekach publicznych. Ta forma kształcenia utrzymała się do czasu przekształcenia POKKB w Studium Bibliotekarskie.

Kazimierz Maj zmarł 6 lipca 1972 r. w Warszawie, pochowany został na Wojskowym Cmentarzu Powązkowskim.

K.K.

Zob. też: 
Popławski Feliks: Nauczyciel bibliotekarstwa,  społecznik - Kazimierz Maj. W: Portrety bibliotekarzy polskich. Wrocław : Ossolineum, 1980, s. 188-200.