25 rocznica śmierci Janusza Dembskiego

16 stycznia 2022 r. mija 25. rocznica śmierci Janusza Dembskiego (1929-1997), długoletniego dyrektora Miejskiej Biblioteki Publicznej im. Edwarda Raczyńskiego w Poznaniu, organizatora kultury.

Urodził się 22 września 1929 r. w Gołańczy koło Wągrowca. W marcu 1945 r. rozpoczął naukę w Państwowym Gimnazjum i Liceum Ogólnokształcącym w Wągrowcu, które ukończył w 1950 r. W latach 1950-1953 studiował na Wydziale Historycznym Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, następnie na Uniwersytecie Warszawskim, uzyskując w 1955 r. tytuł magistra. Z bibliotekarstwem związał się w 1956 r., gdy podjął pracę w Bibliotece Głównej UAM na stanowisku kierownika Wypożyczalni Międzybibliotecznej, a następnie kierownika Oddziału Magazynów. W 1962 r. objął stanowisko dyrektora Miejskiej Biblioteki Publicznej im. Edwarda Raczyńskiego w Poznaniu. Odchodził z Biblioteki dwukrotnie: w latach 1964-1972 do pracy w Wydziale Kultury i Sztuki Rady Narodowej Miasta Poznania i w okresie 1977-1980 do Wydziału Kultury Komitetu Wojewódzkiego PZPR. Powrócił do Biblioteki w 1981 r. i kierował nią do końca swoich dni.

Janusz Dembski był inicjatorem wielu przedsięwzięć kulturalnych. Stworzył sieć filii bibliotecznych na terenie Poznania. Z jego inicjatywy powstały przy MBP placówki muzealne: Muzeum Literackie Henryka Sienkiewicza, Pracownia - Muzeum Józefa Ignacego Kraszewskiego, Mieszkanie - Pracownia Kazimiery Iłłakowiczówny, Izba Pamięci Jerzego Pertka. Jego dziełem był też Ośrodek Dokumentacji Wielkopolskiego Środowiska Literackiego - Dom Literatury. Dzięki jego staraniom Biblioteka powróciła do pierwotnej nazwy: Biblioteka Raczyńskich. Przyczynił się do rozwoju ruchu bibliofilskiego w mieście i województwie. W 1996 r., z jego inicjatywy wojewoda poznański ustanowił Nagrodę Bursztynowego Motyla za najlepszą książkę roku o tematyce podróżniczej i krajoznawczej.

Aktywnie uczestniczył w życiu kulturalnym Poznania. Działał w wielu towarzystwach, stowarzyszeniach i fundacjach, m.in. w Stowarzyszeniu Bibliotekarzy Polskich, Wielkopolskim Towarzystwie Kulturalnym, Wielkopolskim Towarzystwie Przyjaciół Książki, Towarzystwie Muzycznym im. Henryka Wieniawskiego. Przez wiele lat był wykładowcą w Centrum Ustawicznego Kształcenia Bibliotekarzy - Filii w Poznaniu.

Dzięki niemu zostały nawiązane kontakty z byłym prezydentem Rzeczypospolitej na Uchodźstwie Edwardem Bernardem Raczyńskim. Zorganizował Polonijne Warsztaty Biblioteczne i zapoczątkował kompletowanie zbiorów dla Polonii, zwłaszcza na Wschodzie. Przez kilkanaście lat był organizatorem „Czwartków Literackich” w Bibliotece.

Był autorem wielu publikacji, m.in.: Biblioteka Raczyńskich 1829-1989. Miejska Biblioteka Publiczna im. Edwarda Raczyńskiego w Poznaniu (1989), Bibliografii kultury miasta Poznania 1945-1968 (1972) i za 1969-1987 (1991), Zbiory i prace polonijne Biblioteki Raczyńskich w Poznaniu. Informator (1994) licznych artykułów o tematyce zawodowej drukowanych, głównie w prasie lokalnej. Był też współautorem Kroniki Miasta Poznania (1968). Już ciężko chory, pracował w domu nad redakcją i wyborem drugiego tomu pamiętników poznańskiego architekta Władysława Czarneckiego - To był też mój Poznań. Wspomnienia architekta miejskiego z lat 1925-1939. W wyborze i opracowaniu Janusza Dembskiego (1987).

J.J.

Zob. też:
Dembski Janusz. W: Słownik pracowników książki polskiej. Suplement II. Warszawa, 2000, s. 38-39
Suchan Krystyna, Łozowski Franciszek: Janusz Dembski (1929-1997). W: Teoretycy i praktycy polskiego bibliotekarstwa. Warszawa 2012, s. 61-67 (Bibliotekarze Polscy we Wspomnieniach Współczesnych ; t. 12)