Przegląd numer 4/2021. Co w środku?

TikTok w bibliotece, Światowy Kongres IFLA, zarządzanie biblioteką i przegląd tego, co się wydaje w Polsce i na świecie.

Udostępnianie danych badawczych. Sondażowa analiza.

„Otwarte dane badawcze od kilku lat stanowią temat dyskusji akademickich – mają zarówno gorących orędowników, jak i zagorzałych przeciwników”, pisze we wstępie badaczka, mgr Maria Kuczkowska. „Dyskusja dotycząca udostępniania danych badawczych nie ominęła także UAM, jednak do tej pory miała ona charakter nieoficjalny. (…) nawet swobodna wymiana myśli z naukowcami pozwoliła zauważyć różnorodność postaw dotyczących otwierania danych badawczych – od entuzjastycznych, aż po skrajne i niezwykle emocjonalne, w których udostępnianie danych traktowano niczym zamach na «własność» (…)”.
Autorka przeprowadziła badania ankietowe wśród pracowników naukowych Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu (UAM). Miały one na celu rozpoznanie ich „umiejętności i potrzeb” dotyczących udostępniania danych z badań naukowych.

O tym, jakie były efekty tych badań, przeczytacie na początku tego numeru.

Kultura organizacyjna w zarządzaniu biblioteką

Dr Anna Wałek pisze o zmianach w bibliotekach akademickich, które determinowane są nowymi, dodatkowymi zadaniami stawianymi przed tymi instytucjami. Digitalizacja zbiorów, Open Access czy udostępnianie Otwartych Danych Badawczych wiążą się z kwestią zmian w zarządzaniu, a te – z różnymi trudnościami i barierami, od technicznych po psychologiczne.
Autorka postawiła sobie za cel ustalenie, przy pomocy analizy piśmiennictwa, czy biblioteki akademickie mogą stać się nowoczesnymi i inteligentnymi organizacjami. Jak w tym celu określić zadania, przygotować harmonogram i odpowiednie strategie?

TikTok i marketing w bibliotece

Anna Lubińska przedstawia platformę TikTok „jako instrument komunikacji marketingowej” oraz prezentuje to, jak może zostać ona wykorzystana w promocji bibliotek i w budowaniu relacji z czytelnikami.
Autorka przeanalizowała sposób działania istniejących profilów prowadzonych przez biblioteki i opisała treści w nich umieszczane, wykorzystując do tego celu klucz kategoryzacyjny. Wnioski są pozytywne: to dobry sposób na poszerzenie kręgu odbiorców. Tym bardziej, że TikTok jest „najchętniej pobieraną aplikacją, dostępną w 155 krajach”, a miesięcznie korzysta z niej 689 mln ludzi na świecie, w tym 100 mln w Europie”.

Światowy kongres Bibliotek i Informacji. Co się działo?

To był pierwszy w historii kongres IFLA organizowany online. Mimo epidemii i nowej formy, można było uczestniczyć w nim na wszystkich kontynentach i we wszystkich strefach czasowych. Jak pisze autorka sprawozdania, „w Kongresie wzięło udział ponad 2750 osób ze 125 krajów. Zorganizowano ponad 160 sesji, trwających łącznie ponad 90 godzin oraz zarejestrowano ponad 11 461 komentarzy na czacie.” W tym roku hasłem spotkania było „Pracujmy dla przyszłości. Odkrywaj–dyskutuj–prezentuj–prowokuj–rozwiązuj”.

Wystąpienia pogrupowano w pięć bloków tematycznych:

• Biblioteki wprowadzają innowacje;
• Biblioteki włączają;
• Biblioteki podtrzymują;
• Biblioteki inspirują;
• Biblioteki umożliwiają, angażują.

Prof. Elżbieta Zybert omawia najciekawsze wystąpienia z poszczególnych bloków tematycznych.

Nowe technologie w humanistyce. Warsztaty online

30 września 2021 roku odbyły się warsztaty konsorcjum na rzecz europejskiej infrastruktury badawczej (European Research Infrastructure Consortium). Prezentowano na nich różne spojrzenia na dane bibliograficzne i bibliografie narodowe, mówiono o założeniach „bibliographic data science” i słownictwie kontrolowanym w kontekście danych powiązanych. Przedstawiciel polskiej Biblioteki Narodowej zaprezentował zintegrowaną wyszukiwarkę OMNIS, a Maria Haškovcova z Biblioteki Narodowej Republiki Czeskiej pokazała, jak przebiegły prace nad archiwizacją czeskich stron internetowych. Wystąpienie Ylvy Sommerland z Biblioteki Królewskiej w Sztokholmie dotyczyło tego, jak można wykorzystać i wizualizować dane.
„Na zakończenie spotkania – pisze autor – przedstawiciele bibliotek narodowych wzięli udział w panelu dyskusyjnym, podczas którego uczestnicy odpowiedzieli na trzy pytania”. A o szczegółach i pozostałych zagadnieniach przeczytacie na stronie 561.

Co się wydaje?

• Wokół „Katechizmu biblioteki” Paula Ladewiga – artykuły inspirowane przemyśleniami Paula Ladewiga, „wybitnego niemieckiego bibliotekarza i bibliotekoznawcy”. Znajdziecie tu m. in. teksty dotyczące „aktywności kobiet w życiu naukowym i bibliotecznym Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie”, „społeczno-prawnych determinant rozwoju zawodowego pracowników bibliotek w Polsce”, „wyników badań kultury organizacyjnej Biblioteki Politechniki Łódzkiej” czy rozrywki i edukacji w bibliotekach publicznych;
• Biblioteka Uniwersytecka Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II. Kronika stulecia 1918-2018. Ta jubileuszowa publikacja omawia historię i aspekty formalno-prawne działalności Biblioteki Uniwersyteckiej KUL. Zawiera też bibliografię i informacje o „księgozbiorze, nabytkach, pracownikach, informacje o konferencjach, wystawach, imprezach, gościach wizytujących bibliotekę”;
• Biblioteka i ludzie. Motyw książki w wybranych przekładach powieści obcej po roku 1989. Interpretacja motywów literackich związanych z książkami, bibliotekami i ludźmi, którzy się nimi zajmują, w przełożonych na język polski powieściach zagranicznych po 1989 roku;
• W poszukiwaniu wzorów i wzorców osobowych wykonawców zawodów bibliotekarskich i informacyjnych. Publikacja wydana po konferencji o tym samym tytule, która odbyła się w Katowicach w 2019 roku;
• Z księgą w herbie. Słownik biograficzny introligatorów warszawskich okresu zaborów. O środowisku warszawskich introligatorów – kwestiach prawnych, społecznych, technicznych i marketingowych w czasach gwałtownego rozwoju branży w XIX wieku.
• Prasa Piotrkowa Trybunalskiego 1805-1939. Historia niecałego wieku, w którym prasa lokalna Piotrkowa napędzała rozwój kulturalny i edukacyjny regionu.  
• Czasopiśmiennictwo. Przeszłość i teraźniejszość. O czasopismach w Polsce w ujęciu historycznym i bieżącym. Od przedwojennych pism patronackich do dziennikarstwa multimedialnego.  
• Catalogue of incunabula In the National Library of Poland. O inkunabułach w zbiorach Biblioteki Narodowej.
• Because Internet. Understanding the New Rules of Language. Jak Internet zmienia nasz język?
• Rethinking Media Research for Changing Societies. Dzięki Internetowi tworzenie i odbieranie treści zmieniło swoją formę. Autorzy zastanawiają się w jaki sposób w powodzi danych skutecznie wyszukiwać informacje.  
• What Do We Know and What Should We Do About Internet Privacy? Czy zachowanie prywatności w świecie, w którym Internet jest wszędzie, jest jeszcze możliwe? Na to pytanie stara się odpowiedzieć prof. Paul Bernal z uniwersytetu w Norwich.
• Jeżegodnyj dokład o sostojanji sietikobszczedostupnych bibliotek Rossijskoj Federacji. Po itogam monitoringa 2019 goda. Raport rosyjskiej Biblioteki Narodowej o potężnym kryzysie, który w ostatnich latach dotknął bibliotek w całym kraju.

WNiE SBP