35 rocznica śmierci Ireny Morsztynkiewiczowej

23 maja 2021 r. mija 35. rocznica śmierci dr Ireny Morsztynkiewiczowej (1902-1986), dyrektor Biblioteki Głównego Urzędu Statystycznego, wieloletniej działaczki Stowarzyszenia Bibliotekarzy Polskich, przewodniczącej Zespołu Historyczno-Pamiętnikarskiego Okręgu Stołecznego SBP (obecnie przy Oddziale Warszawskim) oraz aktywnego członka Międzynarodowej Federacji Stowarzyszeń i Instytucji Bibliotekarskich IFLA.

Urodziła się 27 marca 1902 r. w Tomsku na Syberii, ojcem był Jan Józef Berezowski, matką Helena z Wądołowskich. W 1919 r. ukończyła w Kijowie 8-klasową Szkołę Polską Filologiczną Wacławy Peretiakowiczowej. W 1920 rozpoczęła studia na Uniwersytecie Warszawskim, absolutorium uzyskała w 1928, a stopień magistra w zakresie socjologii w 1951 r. W 1963 r. Rada Wydziału Filologicznego Uniwersytetu Łódzkiego wyraziła zgodę na otwarcie przewodu doktorskiego. Rozprawa nosiła tytuł „Biblioteka specjalna jako warsztat pracy naukowej na przykładzie Biblioteki Głównego Urzędu Statystycznego”, a promotorem była prof. Helena Więckowska, dyrektor Biblioteki UŁ. Praca została obroniona w 1967 r. W 1966 r.  Morsztynkiewiczowa została mianowana starszym kustoszem dyplomowanym.

Pracowała w Bibliotece Publicznej przy ul. Koszykowej (1925-1928). Od 1928 r. rozpoczęła pracę w Bibliotece GUS, kierownikiem Biblioteki została w 1929 r. Po zakończeniu wojny wznowiła tam pracę, w 1956 r. została dyrektorem. Na emeryturę przeszła w 1966 r. Biblioteka GUS została Centralną Biblioteką Statystyczną w 1968 r. również dzięki jej staraniom.

W 1925 r. Morsztynkiewiczowa wstąpiła do Związku Bibliotekarzy Polskich. Uczestniczyła w I Zjeździe Bibliotekarzy Polskich we Lwowie (1928). W 1948 r. w czasie Zebrania Delegatów Kół Związku Bibliotekarzy i Archiwistów Polskich, kontynuatora ZBP,  wybrano ją wiceprzewodniczącą ds. bibliotekarstwa naukowego i przewodniczącą Warszawskiego Koła ZBiAP na lata 1948-1950. W 1953 r. została sekretarzem generalnym ZG. W 1963 r. wybrano ją członkiem Prezydium nowych władz SBP.

Opublikowała ok. 100 prac o tematyce bibliotekarskiej i statystycznej. W 1979 r. na Krajowym Zjeździe Delegatów w Kaliszu otrzymała tytuł Członka Honorowego SBP. Drugą nagrodą, którą ją uhonorowano była Nagroda im. Heleny Radlińskiej II stopnia. Niestety nie zdołano jej powiadomić, gdyż tego samego dnia tj. 23 maja 1986 r. zmarła.

W 1967 r. weszła do Zespołu Historyczno-Pamiętnikarskiego Okręgu Stołecznego SBP  w 1967 r., a dwa lata później została jego przewodniczącą. Czynnie pracowała przy organizacji spotkań Zespołu i zapraszała wiele znanych postaci ze świata bibliotekarskiego. Dzięki staraniom prof. H. Więckowskiej i Morsztynkiewiczowej w 1974 r. ukazał się w serii Ossolineum „Książka o Książce” tom Twórcy nowoczesnego bibliotekarstwa polskiego. W tej samej serii, w 1980 r. ukazał się drugi tom pt. Portrety bibliotekarzy polskich. Pozycje te  zapoczątkowały serię „Bibliotekarze Polscy we Wspomnieniach Współczesnych”, najstarszą serię Wydawnictwa SBP.

Od 1929 r. działała również w IFLA. Uczestniczyła w I Międzynarodowym Kongresie Bibliotek i Bibliografii w Rzymie, była też na zjeździe w Madrycie w 1935 r. Po wojnie była bardzo aktywna w pracach IFLA, często uczestniczyła w zjazdach na własny koszt, promowała na nich bibliotekarstwo polskie. W latach 1956-1978 brała udział w prawie wszystkich Sesjach IFLA, uczestniczyła w pracach kilku komisji, publikowała w prasie zawodowej sprawozdania z posiedzeń i tłumaczenia zaleceń IFLA.

D.J.

Zob. też:
Czarnowska Maria: Sześćdziesiąt lat w bibliotekarstwie - Irena Morsztynkiewiczowa. W: Z książką do ludzi. Red. J. Cygańska i in. Warszawa: Wydawnictwo SBP, 1992, s. 52-62 (Bibliotekarze Polscy we Wspomnieniach Współczesnych ; t. 2)
Halpernowa Alicjala: Irena Morsztynkiewiczowa (1902-1986). Życiorysy ludzi książki. „Informator Bibliotekarza i Księgarza na rok 1988” 1987, s. 238-244
Jopkiewicz Andrzej: Irena Morsztynkiewiczowa (1902-1986). Bibliografia prac Ireny Morsztynkiewiczowej (w wyborze). „Przegląd Biblioteczny” 1987, nr 2, s. 129-140
Jopkiewicz Andrzej: Morsztynkiewiczowa Irena. W: Słownik pracowników książki polskiej. Suplement II.  Red.  H. Tadeusiewicz, Warszawa: Wydawnictwo SBP, 2000, s. 110-111
Kornecka Józefa: Działalność Ireny Morsztynkiewiczowej w Zespole Historyczno-Pamiętnikarskim Stołecznego Okręgu Stowarzyszenia Bibliotekarzy Polskich. „Przegląd Biblioteczny” 1987, nr 2, s. 141-144