Źródła do badań fonografii polskiej – podsumowanie II etapu realizacji zadania

Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich zakończyło w grudniu 2020 r. kolejny etapu projektu pt.: „Źródła do badań fonografii polskiej od 1878 roku do czasów współczesnych”, stanowiącego kontynuację zadania realizowanego w latach 2016-2017,  w ramach grantu uzyskanego z Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego.  Projekt  jest   odpowiedzią na zgłaszane, jeszcze w XX w., postulaty gromadzenia informacji o piśmiennictwie poświęconym polskim nagraniom dźwiękowym i kontynuacją powstałych w tym czasie pierwszych kartotek.

Celem zadania było zgromadzenie informacji bibliograficznej o piśmiennictwie omawiającym nagrania utworów polskich kompozytorów i wykonawców, publikacje dźwiękowe, których współtwórcami są polscy reżyserzy dźwięku, muzykolodzy lub graficy, a także nagrania wydane przez polskie lub działające na terenie Polski firmy fonograficzne. W zadaniu uwzględniono też teksty poświęcone fonografii, których autorami są Polacy, lub które ukazały się w języku polskim. Ze względu na formę tekstu opracowaniem bibliograficznym objęto książki, druki ulotne, niepublikowane prace dyplomowe, artykuły z czasopism i różne rodzaje tekstów publicystycznych, przede wszystkim recenzje nagrań, noty i wzmianki.

Gromadząc materiał bibliograficzny zespół specjalistów (muzykologów, bibliotekarzy, archiwistów) z Biblioteki Narodowej, Polskiej Akademii Nauk, Filmoteki Narodowej, bibliotek uczelnianych i publicznych dokonał analizy kilkuset źródeł, w tym  znacznej części roczników, ukazującego się od 1923 r. brytyjskiego magazynu „Gramophon”, poświęconego muzyce klasycznej. Równie systematycznemu oglądowi poddano też czołowe  polskie tytuły, m.in.: „Ruch Muzyczny” (wydawany od 1945 r.), „Muzykę” (wydawaną od 1950 r.), „Glissando” – magazyn poświęcony muzyce współczesnej (wydawany od 2004 r.) i „Fragile : pismo kulturalne”(wydawane od 2008 r.). Inne czasopisma (w sumie ponad 120) opracowano w wyborze. Dość licznie reprezentowane były czasopisma przedwojenne. Znalazły się wśród nich pisma codzienne i magazyny kulturalne, a także specjalistyczne, np. związana z radiem „Antena”, czy miesięcznik „Dźwięk”, poświęcony muzyce mechanicznej, radiu i filmowi dźwiękowemu. Przy doborze źródeł uwzględniono również czasopisma elektroniczne (np. „Meakultura – muzyka, edukacja, artyści”) oraz książki wydane w latach 1953-2019.

Aktualnie Bibliografia Fonografii Polskiej liczy 14 tysięcy opisów, które zebrano w dwóch bazach danych: „Artykuły, książki i prace dyplomowe” i „Recenzje z czasopism”. Bazy, w wolnym dostępie,  posadowiono na stronie zadania www.sbp.pl/fonografia funkcjonującej na portalu SBP. Zastosowana wyszukiwarka umożliwia odnalezienie informacji szczegółowych, takich jak: tytuł tekstu, nazwisko autora, redaktora i promotora pracy, tytuł czasopisma, data wydania, przedmiot tekstu, nazwiska kompozytorów i wykonawców, których tekst dotyczy.

Materiał źródłowy zgromadzony w „Bibliografii fonografii polskiej ” służyć ma dalszym badaniom muzykologicznym, historycznym i kulturoznawczym. Tematy opartych na nim prac mogą dotyczyć wykonawstwa muzycznego, repertuaru nagrań dźwiękowych, recepcji fonografii, funkcjonowania polskiego przemysłu fonograficznego, historii poszczególnych wytwórni fonograficznych. Bibliografia jest także obszernym źródłem informacji dla amatorów interesujących się fonografią, którzy w ostatnich latach często podejmują próby skompletowania całości materiału z określonego przedziału czasu, terytorium czy wytwórni fonograficznej.

Bibliografia promowana była w środowisku krajowym i międzynarodowym, m.in. na konferencjach ogólnopolskich organizowanych przez Sekcję Fonotek Zarządu Głównego SBP. W 2019 r. zaprezentowano ją na  Kongresie Międzynarodowego Stowarzyszenia Muzycznych Bibliotek, Archiwów i Centrów Informacji (IAML), który odbywał się w dniach 14-19 lipca 2019 r. w Krakowie i zgromadził ok. 300 specjalistów bibliotekarstwa muzycznego z całego świata. W 2020 r. ukazało się też kilka artykułów na temat polskiej fonografii w czasopiśmie „Bibliotekarz”.

Źródła do badań fonografii polskiej od 1878 roku do czasów współczesnych – kontynuacja projektu i zwiększenie zasięgu upowszechniania informacji o polskiej fonografii – zadanie finansowane w ramach umowy 839/P-DUN/2019 ze środkow Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego przeznaczonych na działalność upowszechniającą naukę.