.png)
Biuro Zarządu Głównego SBP
Al. Niepodległości 213
02-086 Warszawa
tel: 22 608-28-24
tel: 733 242 337
biuro@sbp.pl
W ostatnich latach hasło kompetencje przyszłości odmieniane przez wszystkie przypadki pojawia się w wielu debatach, raportach i artykułach. Mówiąc o działalności bibliotek i pracy bibliotekarzy również używamy tego zwrotu. Czym właściwie są kompetencje przyszłości? Jaki wpływ mają na biblioteki? Skąd bibliotekarze mogą czerpać o nich wiedzę tak, aby móc rozwijać siebie i wspierać swoich użytkowników w ich zdobywaniu? Poniżej przedstawiam garść informacji o kompetencjach przyszłości i inspiracji jak wykorzystać tę wiedzę w pracy bibliotekarza.
Czym są kompetencje przyszłości?
W opublikowanym w 2019 r. raporcie “Kompetencje przyszłości - jak je kształtować w elastycznym systemie edukacyjnym” przygotowanym przez PRF i Google czytamy, że: w warunkach transformacji cyfrowej kluczowym zasobem staje się wiedza, a kluczową kompetencją ludzi i organizacji – sposób i szybkość jej pozyskiwania i wykorzystywania. Wynika z tego, że jeśli ktoś chce nadążyć za światem, musi nieustannie się uczyć i aktualizować swoje umiejętności. Obok zdobywania wiedzy niezwykle istotne stają się również wszystkie kompetencje miękkie, które pozwalają odróżnić pracę człowieka od możliwości komputerów i maszyn, w szczególności mocno rozwijanej Sztucznej Inteligencji. Wśród umiejętności twardych ogromne znaczenie mają natomiast kompetencje cyfrowe. Czytając raport i patrząc na przemiany zachodzące w podejściu bibliotek do użytkowników można wysnuć wniosek, że są one doskonałym miejscem do wspierania edukacji osób dorosłych i krzewienia idei uczenia się przez całe życie. Działania prowadzone przez bibliotekarzy coraz częściej dotykają bowiem kompetencji związanych z kreatywnością, umiejętnością krytycznego myślenia i podejścia do informacji, rozwiązywaniem problemów czy pracą zespołową. Natomiast kursy i warsztaty poświęcone obsłudze programów komputerowych, programowaniu czy robotyce, od dłuższego czasu są stałym elementem oferty wielu książnic.
Jakie kompetencje powinien mieć bibliotekarz przyszłości?
Pisząc o pracy bibliotekarzy niejednokrotnie zwracałam uwagę na szeroki wachlarz ich umiejętności połączonych z elastycznością i umiejętnością szybkiego adaptowania się do zmian (Trendy w bibliotece - jak odpowiadamy na zmieniającą się rzeczywistość?, Co może dać Ci biblioteka XXI wieku?, Biblioteka a świat - od działań lokalnych do problemów globalnych). Jest to jeden z zawodów, w którym pracownicy nieustannie się uczą i szukają nowych rozwiązań, aby lepiej zaspokajać potrzeby swoich użytkowników. Takie podejście doskonale wpisuje się w trend, który Piotr Maczuga określa jako “Koniec ery profesjonalistów”.
Analizując materiały dotyczące kompetencji przyszłości można wskazać kilka głównych obszarów, na które bibliotekarz powinien zwrócić uwagę dbając o indywidualną ścieżkę rozwoju. Wśród nich wymienić można:
Ścieżek do zdobywania wiedzy i podnoszenia kompetencji jest wiele. Obecnie spore możliwości dają różnego rodzaju darmowe kursy i szkolenia. Coraz większe znaczenie zyskuje e-learning. Inspiracje do rozwoju można również czerpać z artykułów i baz wiedzy na portalach edukacyjnych. Przykładem takiego miejsca jest EPALE - e-platforma na rzecz uczenia się dorosłych w Europie, na której znajduje się wiele ciekawych tekstów poświęconych m.in. edukacji kulturowej, ekologicznej, technologicznej, animacji społecznej, edukacji dorosłych w bibliotekach, zarządzaniu czy kompetencjom związanym z rozwojem pracowników. Co ważne artykuły na platformie publikowane są przez praktyków - ekspertów z różnych dziedzin zajmujących się edukacją osób dorosłych. Jest też bogata biblioteka materiałów zawierająca różnego rodzaju raporty, scenariusze zajęć czy prezentacje. W kontekście kompetencji przyszłości polecam artykuł Barbary Habrych “Nastawienie na rozwój - kluczowa kompetencja przyszłości?”.
Co możemy jeszcze zrobić?
Według Kamila Śliwowskiego biblioteka przyszłości powinna być zorientowana na usługi związane z dostarczaniem wiedzy i rozwijaniem umiejętności użytkowników. Postuluje przeniesienie środka ciężkości z produktów (czyli fizycznych zbiorów takich jak książki, audiobooki etc…) na szeroko rozumianą działalność edukacyjną (usługową). W tym kontekście myśląc o kompetencjach przyszłości warto być ciągle otwartym na zdobywanie nowej wiedzy i poznawaniem różnych metod pracy.
Aby wspierać zarówno starszych jak i młodszych użytkowników bibliotek w adaptowaniu się do nieustannie zmieniającego się świata możemy prowadzić warsztaty czy spotkania wykorzystujące takie metody jak np. design thinking (do rozwijania kreatywności i rozwiązywania problemów), Self-reg (praca z emocjami i zarządzanie stresem), czy Porozumienie bez Przemocy (komunikacja).
W dobie powszechnego natłoku informacji a co za tym idzie częstej dezinformacji podczas prowadzenia warsztatów w bibliotekach dobrze jest zwrócić uwagę (zarówno swoją jak i uczestników) na podejście do wiedzy opartej na dowodach - evidence based.
Ostatnie miesiące pokazały, że warto również zwrócić swoje działania w kierunku e-learningu i rozwijać umiejętności związane z tworzeniem kursów internetowych odpowiadających na potrzeby użytkowników. Tutaj przydatna będzie również świadomość tego jak uczą się dorośli w sieci i jaką strategię podejmują instytucje i firmy tworzące kursy internetowe. Można też skorzystać ze wskazówek dotyczących zwiększenia efektywności uczenia się online.
Doskonałą okazją do podniesienia swoich kompetencji będzie V Forum Edukacji Dorosłych, które odbędzie się w dniach 23-27 listopada 2020 r. W tym roku spotykamy się on-line a tematem przewodnim będzie wsparcie uczącego się. Zapraszamy do zapoznania się z programem i do rejestracji
Monika Schmeichel-Zarzeczna - historyk sztuki, trenerka, bibliotekarka. Zawodowo związana z MBP w Lublinie. Członkini Stowarzyszenia LABiB, stypendystka Ministra KiDN. Realizuje autorski projekt “Biblioteka Aplikacji”. Ambasadorka EPALE.
