80 rocznica śmierci Rudolfa Kotuli

11 października 2010 r. mija 80. rocznica śmierci Rudolfa Kotuli (1875-1940), filologa klasycznego i germanisty po studiach we Lwowie, Grazu i Berlinie. Do 1900 r. zajmował się badaniami językoznawczymi w okolicach Kłodzka i Wrocławia oraz w Tyrolu. Od 1900 r. związany z lwowskim bibliotekarstwem, w latach 1923-1939 kierował Biblioteką Uniwersytecką, a od 1922  także Biblioteką Baworowskich. W latach 1922-1925 sprawował także pieczę nad lwowską Biblioteką Dzieduszyckich. Był jednym z pierwszych członków Koła Lwowskiego Związku Bibliotekarzy Polskich (ZBP). Autor wielu publikacji dotyczących lwowskich tradycji bibliotekarskich, w tym organizacji w bibliotekach naukowych.

Po objęciu dyrekcji obu ważnych bibliotek Lwowa przystąpił do ich modernizacji organizacyjnej jako publicznych warsztatów naukowych. Zbiory obu bibliotek zostały podwojone, poza zakupami, także dzięki nawiązaniu kontaktów z wydawcami polskimi i zagranicznymi towarzystwami naukowymi oraz ożywionej wymianie z książnicami m.in. Wielkiej Brytanii, Francji, Stanów Zjednoczonych, a także rosyjskimi. Starał się też o depozyty i dary cennych księgozbiorów: w 1923 r. była to cenna biblioteka Witolda Kazimierza Czartoryskiego z Honfleur we Francji (20 tys. tomów), a w 1938 r. zbiory Józefa Koziebrodzkiego (7 tys. rękopisów i starych druków). Dzięki  kontaktom z antykwariuszami zagranicznymi Kotula zidentyfikował i nabył w Wiedniu nieznane dzieło Mikołaja Reja Kupiec, wydane w 1549 r. w Królewcu. Opublikował je wraz z Aleksandrem Brücknerem w 1924 r.

Był aktywnym członkiem ZBP, w latach 1926-1929 zastępcą przewodniczącego Lwowskiego Koła ZBP. W 1924 r. wydał Instrukcję o katalogach alfabetycznych bibliotek naukowych, wzorowaną na instrukcji pruskiej z 1915 r. W latach 1926-1929 opublikował kilka opracowań o cennych zbiorach i historycznych kolekcjach Biblioteki Baworowskich. W 1924 r. współtworzył również we Lwowie Towarzystwo Miłośników Książki, a od 1928 r. był jego prezesem (w tym czasie posiedzenia TMK transmitowano przez radio). W 1926 r. na II Zjeździe Bibliotekarzy Polskich w Warszawie przedstawił referat Organizacja katalogowania dubletów, a w 1929 r. opublikował Najistotniejsze potrzeby polskich bibliotek naukowych. W 1932 r. wydał Katalog wystawy druków botanicznych od XVI do XVIII w. Był aktywnym członkiem ZBP, uczestniczył we wszystkich przedwojennych zjazdach organizacji.

W lutym 1939 r. przeszedł na emeryturę, pozostając dalej na swym stanowisku w Baworowianum. Po zajęciu Lwowa przez władze sowieckie Kotula wraz z rodziną został deportowany do Kazachstanu, gdzie zmarł 11 X 1940 r.

H. Ł.

Zob. też:
Bocheński Adam: Kotula Rudolf Gabriel. W: Słownik pracowników książki polskiej. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe 1972, s. 452-453
Mayer Jerzy: W kręgu dwóch bibliotek lwowskich – Rudolf Kotula. W: Portrety bibliotekarzy polskich. Wrocław: Ossolineum 1980, s. 167-177