75 rocznica śmierci Faustyna Czerwijowskiego

We wrześniu 2019 minęło 75 lat od śmierci Faustyna Czerwijowskiego (1873 -1944), pierwszego dyrektora Biblioteki Publicznej m.st. Warszawy, współtwórcy bibliotekarstwa powszechnego w Polsce.

Urodził się we wsi Karabczyjówka na Podolu. Tam też oraz w Dąbrowie Górniczej i na Ukrainie spędził młodość imając się różnych zajęć i prowadząc nielegalną działalność polityczną (SDKP i PPS.) W l.1901-1902 przebywał w Anglii, Niemczech, Francji, Szwajcarii i Austrii. Zapoznał się wówczas z organizacją bibliotek tych państw i zainteresował bibliotekarstwem. W 1904 r. osiadł na stałe w Warszawie , gdzie rozpoczął działalność oświatową oraz biblioteczną, m.in. pracując społecznie w czytelni Warszawskiego Towarzystwa Dobroczynności. W 1907, jako jeden z pięciu pierwszych pracowników współtworzył Bibliotekę Publiczną w Warszawie, a w l. 1913 - 1937 pełnił funkcję jej dyrektora. W 1928 , po przejęciu Biblioteki przez miasto, rozpoczął tworzenie sieci bibliotecznej w Warszawie, a rok później złożył prezydentowi miasta Memoriał w sprawie rozwoju czytelnictwa m. st. Warszawy.

Wielką wagę przywiązywał do szkolenia pracowników bibliotek.. Był autorem podręczników Bibliotekarz. Krótkie wskazówki dla pracujących w bibliotekach (1912) oraz Biblioteki powszechne. Podręcznik dla zakładających i prowadzących biblioteki (1919). Od 1925 wykładał bibliotekarstwo i politykę biblioteczną w Wolnej Wszechnicy Polskiej. W 1929, przy kierowanej przez siebie Bibliotece założył roczną Szkołę Bibliotekarską, w której wykładał do 1939. Od początku istnienia Biblioteki Publicznej ogłaszał drukiem jej roczne sprawozdania, które zainicjowały serię „Wydawnictwa Biblioteki Publicznej m. st. Warszawy”. W 1929 rozpoczął wydawanie „Biuletynu Biblioteki Publicznej m. st. Warszawy”, który od 1934 przekształcił się w istniejący do dziś miesięcznik „Bibliotekarz”.

Był też jednym z inicjatorów powstania Związku Bibliotekarzy Polskich (ZBP). W 1917 wszedł w skład Zarządu, kierował sekcją bibliotek powszechnych i pełnił funkcję skarbnika. W l. 1924-1929 był przewodniczącym ZBP i Koła Warszawskiego ZBP. W 1933 r. nadano mu godność Członka Honorowego Związku.

Nie jest znana dokładna data jego śmierci, ani miejsce pochowku. Prawdopodobnie zginął na Powiślu, we wrześniu 1944. Są jednak w Warszawie miejsca upamiętniające tę postać: nazwana jego imieniem uliczka w okolicach Placu Na Rozdrożu oraz tablica pamiątkowa wmurowana we fronton siedziby Biblioteki Publicznej m. st. Warszawy.

J.P.

Zob. też:
Świerkowski Ksawery: Faustyn Czerwijowski : szkic biograficzny. Warszawa 1938
Maślankiewicz Piotr: Faustyn Czerwijowski (1873-1944). W: Z dziejów książki i bibliotek w Warszawie. Warszawa 1961
Bursowa Feliksa: Faustyn Czerwijowski : od ruchu robotniczego do bibliotekarstwa powszechnego. W: Twórcy nowoczesnego bibliotekarstwa polskiego. Wrocław 1974