Bibliotekarzu zaprzyjaźnij się z osobą z autyzmem - relacja z warsztatów w Pedagogicznej Bibliotece Wojewódzkiej w Warszawie

W dniach 5 i 6 listopada 2015 r. odbyły się w Warszawie, w Pedagogicznej Bibliotece Wojewódzkiej im. KEN, dwie edycje szkolenia dla bibliotekarzy w ramach projektu „Bibliotekarzu zaprzyjaźnij się z osobą z autyzmem”, realizowanego przez Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich, we współpracy z Fundacją SYNAPSIS.

W pierwszym dniu szkolenia udział wzięli przede wszystkim przedstawiciele warszawskich bibliotek, które uczestniczą w projekcie i zorganizowały w swoich placówkach wizyty osób z autyzmem. Na drugi dzień szkolenia zaproszono bibliotekarzy z całej Polski reprezentujących różne typy bibliotek, głównie publiczne i pedagogiczne. Łącznie w szkoleniu uczestniczyło 49 osób. Szkolenie prowadzili pracownicy Fundacji SYNAPSIS – Renata Werpachowska i Aleksandra Sztajerwald.

Celem warsztatów było zapoznanie pracowników bibliotek z niepełnosprawnością, jaką jest autyzm tak, aby przygotować ich i ułatwić w przyszłości obsługę osób z autyzmem w bibliotekach.

Spotkanie zostało podzielone na trzy bloki tematyczne. Pierwszy obejmował wprowadzenie, podczas którego uczestnicy poznali główne założenia projektu „Bibliotekarzu zaprzyjaźnij się z osobą z autyzmem” oraz czym jest autyzm i jakie są jego podstawowe symptomy. Dowiedzieli się, że u dotkniętych nim dzieci obserwuje się objawy nieprawidłowego funkcjonowania we wszystkich obszarach rozwoju. Pierwsze symptomy autyzmu pojawiają się bardzo wcześnie, często już u kilkunastomiesięcznych niemowląt, ale zawsze są widoczne przed ukończeniem 3 roku życia.

Choć autyzm można zdiagnozować już u bardzo małych dzieci, to diagnozuje się go również u nastolatków, a nawet osób dorosłych. Bez odpowiedniej terapii i wsparcia może prowadzić do bardzo głębokich zaburzeń funkcjonowania w późniejszym wieku. Warto pamiętać, że zaburzenia ze spektrum autyzmu mają bardzo zróżnicowany charakter, nie tworzą jednolitego obrazu co do symptomatologii i głębokości zaburzeń. Dlatego obecnie w literaturze światowej używa się określenia „spektrum zaburzeń autystycznych”.

Po wprowadzeniu w tematykę warsztatów uczestnicy mieli możliwość zapoznania się z działalnością Fundacji SYNAPSIS (http://synapsis.org.pl/), która działa w Polsce na rzecz osób z autyzmem już od 25 lat. Następnie wyświetlono filmy pokazujące całe spektrum zaburzeń autystycznych oraz sposób postrzegania świata przez osoby nimi dotknięte.

Druga część spotkania miała charakter bardziej warsztatowy i poświęcona była trudnościom, z jakimi na co dzień spotykają się osoby z autyzmem, a które wynikają ze specyfiki tego zaburzenia. Szczególna uwaga została zwrócona na problemy w komunikacji i zaburzenia sensoryczne. Pojawiają się one, gdy układ nerwowy niewłaściwie organizuje bodźce zmysłowe. Objawy dysfunkcji integracji sensorycznej najczęściej manifestują się: wzmożoną lub obniżoną wrażliwością na bodźce, niewłaściwym poziomem uwagi, obniżonym poziomem koordynacji ruchowej, opóźnionym rozwojem mowy, nieprawidłowym poziomem aktywności ruchowej czy trudnościami w zachowaniu. 

Ostatnia część warsztatów poświęcona została materiałom, które mogą pomóc osobom z autyzmem w korzystaniu z oferty bibliotek. Zaprezentowano projekty zestawów informacyjnych, które w ramach zadania zostaną przygotowane dla bibliotek:

• naklejek oznaczających bibliotekę przyjazną osobom z autyzmem (uczestnicy otrzymali je podczas szkolenia),
• karty czytelnika (będzie dostępna na stronie projektu http://autyzm.sbp.pl/ w wersji elektronicznej z aktywnymi polami do uzupełniania przez bibliotekę),
• przybornika dla osób autystycznych wyżej funkcjonujących (zawierającego najważniejsze informacje o bibliotece oraz rozmówki ułatwiające osobom autystycznym i bibliotekarzom wzajemną komunikację),
• przybornika dla osób niżej funkcjonujących (zawierającego tablice z piktogramami oraz książeczkę z prostymi rozmówkami dotyczącymi wypożyczenia i zwrotu książki),
• przykładowej mapy biblioteki (którą będzie można pobrać ze strony projektu),
• koncepcji rywalizacji, która ma zachęcić osoby autystyczne do korzystania z bibliotek (jest tworzona).

Bibliotekarze zgłaszali swoje uwagi do tych materiałów oraz dzielili się doświadczeniami z kontaktów z osobami autystycznymi. Podkreślili również celowość organizacji tego typu szkoleń w przyszłości, zwracając przy tym uwagę na konieczność systematycznego podnoszenia swoich kompetencji w zakresie pozyskiwania czytelników autystycznych, komunikacji z nimi i doskonalenia obsługi bibliotecznej.

Warsztatom towarzyszyła wystawa prac podopiecznych Fundacji SYNAPSIS. Uczestnicy mieli również możliwość zakupu nowych publikacji Wydawnictwa SBP po promocyjnych cenach.

Projekt realizowany w ramach programu Obywatele dla Demokracji, finansowanego z Funduszy EOG.