.png)
Biuro Zarządu Głównego SBP
Al. Niepodległości 213
02-086 Warszawa
tel: 22 608-28-24
tel: 733 242 337
biuro@sbp.pl
W dniach 22-26 kwietnia 2013 r. odbyliśmy staż w Bibliotece Narodowej Republiki Czeskiej w Pradze (Narodni Knihovna Ceske Republiky). Pobyt w Pradze dał nam możliwość poznania pracy w wybranych działach biblioteki:
Slavonic Library
Acquisition, Bibliography and Cataloguing
Public Services
Historical and Music Collections
System and Applications
Digitization
Digital Collections
Ze zbiorami Biblioteki Słowiańskiej (Slavonic Library) w Pradze mieliśmy okazję zapoznania się w pierwszym dniu stażu. Slavonic Library jest częścią Biblioteki Narodowej w Pradze i największą tego typu specjalistyczną biblioteką w Europie Centralnej. Powstała w 1924 roku jako Rosyjska Biblioteka Spraw Zagranicznych. Od 1927 roku funkcjonuje pod obecną nazwą. Gromadzi i udostępnia literaturę słowiańską, dzieła o profilu historycznym, filologicznym i z nauk politycznych (1). W bibliotece słowiańskiej znajduje się również dział polski. Jest drugim co do wielkości po dziale rosyjskim i znajduje się w nim około 70 tysięcy woluminów książek i czasopism (2).
W kolejnym dniu poznaliśmy trzy działy Biblioteki Narodowej, które zajmują się gromadzeniem, katalogowaniem oraz udostępnianiem zbiorów. Praca w tych oddziałach wygląda podobnie jak w polskich bibliotekach naukowych. Biblioteka Narodowa w Pradze do katalogowania używa systemu Aleph.
fot.1. Czytelnia Główna Biblioteki Narodowej w Pradze
W trzecim dniu pobytu zwiedziliśmy nową siedzibę biblioteki w Hostivarze. Budynek jest przeznaczony do składowania zbiorów, większą jego część zajmują magazyny. Zostały tam przeniesione również niektóre oddziały zajmujące się digitalizacją. Po zwiedzeniu magazynów, uczestniczyliśmy w procesie digitalizacji od momentu przygotowania dokumentu do skanowania, poprzez skanowanie, obróbkę graficzną kopii cyfrowych, dodanie metadanych i publikację na stronach biblioteki cyfrowej Kramerius (http://kramerius.nkp.cz/kramerius/Welcome.do). Biblioteka Narodowa posiada 6 skanerów, w tym 5 automatycznych. Każdy skaner jest obsługiwany przez jednego pracownika, który na bieżąco w trakcie skanowania poprawia błędy skanera. Do obróbki graficznej pracownicy używają między innymi programów Scan Tailor i Photoshop. Metody pracy są podobne jak w Jagiellońskiej Bibliotece Cyfrowej.
fot.2. Budynek Biblioteki Narodowej w Hostivarze
Mieliśmy też możliwość obejrzenia procesu przygotowania pudełek ze specjalnego papieru odpornego na wilgoć i kurz, które służą do zabezpieczenia dokumentów archiwalnych po digitalizacji. Po powrocie do gmachu głównego Biblioteki Narodowej spotkaliśmy się z kierownikami działów zajmujących się digitalizacją i archiwizacją cyfrową. Do archiwizacji kopii cyfrowych dokumentów tekstowych i graficznych używany jest format JPG 2000, natomiast do publikacji stosuje się format PDF i JPG.
Biblioteka Narodowa podjęła się również archiwizacji stron internetowych.
W oddziale Web Archiving dokonywana jest selekcja, opis i archiwizacja. Podpisywane są również długoterminowe umowy z właścicielami archiwizowanych stron i serwisów WWW.
W kolejnym dniu stażu zapoznaliśmy się z formami współpracy Biblioteki Narodowej w Pradze z firmą Google. Współpraca polega na masowej digitalizacji całego zasobu biblioteki, co do którego wygasły prawa autorskie. Książki przeznaczone do cyfryzacji katalogowane są na terenie biblioteki. Plusem tej współpracy jest to, że koszty skanowania i udostępniania ponosi Google. Minusem natomiast jest to, że biblioteka dostaje w zamian tylko czarno-białą kopię cyfrową w rozdzielczości 200 dpi. Zapoznaliśmy się również z projektem Manuscriptorium (http://www.manuscriptorium.com/?q=pl). Jest to platforma, która daje dostęp do wszystkich istniejących dokumentów cyfrowych w sferze zasobów obejmujących książki historyczne (manuskrypty, inkunabuły, stare druki, mapy, statuty i inne typy dokumentów). Udostępniane zasoby rozproszone w różnych bibliotekach cyfrowych na świecie są obecnie dostępne poprzez pojedynczy interfejs biblioteki cyfrowej.
Mieliśmy również możliwość zwiedzenia i zapoznania się z pracą w Narodowej Bibliotece Technicznej (National Technical Library http://www.techlib.cz/en). Jest to specjalistyczna biblioteka z największą kolekcję materiałów krajowych i zagranicznych z zakresu nauk ścisłych i technicznych. Jest w pełni zautomatyzowana i nowoczesna. Biblioteka oferuje 1286 miejsc do nauki, 448 miejsc na relaks (33 z nich są na zewnątrz na patio), 18 czytelni dla grup i 29 indywidualnych czytelni oraz sale wykładowe i konferencyjne (3).
fot.3. Biblioteka Narodowa w Pradze - widok z wieży astronomicznej
Biblioteka wyposażona jest w urządzenia umożliwiające samodzielne wypożyczanie i zwrot książek. Najbardziej popularne zbiory znajdują się w czytelniach z otwartym dostępem skąd można je bezpośrednio pożyczać również na zewnątrz. W budynku mieści się też całodobowa czytelnia bez dostępu do zbiorów, z możliwością wykorzystania jej do nauki.
W ostatnim dniu stażu obejrzeliśmy pracownię do digitalizacji zbiorów specjalnych prowadzoną przez firmę zewnętrzną, która ściśle współpracuje z Biblioteką Narodową i między innymi zajmuje się wykonywaniem zdjęć cyfrowych cennym manuskryptom w rozdzielczości nawet do 1200 dpi.
Na koniec pobytu w Bibliotece Narodowej zwiedziliśmy zabytkową część biblioteki z barokową salą biblioteczną z unikalną kolekcją globusów geograficznych i astronomicznych z XVII-XVIII w., kaplicę lustrzaną oraz wieżę astronomiczną i widokową. Nawiązaliśmy wiele kontaktów zawodowych. We wszystkich oddziałach spotkaliśmy się z wyjątkową serdecznością i chęcią do współpracy ze strony bibliotekarzy. Staż był wspaniałym czasem wymiany doświadczeń.
nad. Leszek Szafrański i Marta Szatan
