Rzecznictwo: My dla SBP, SBP dla Nas - relacja

4 marca 2013 r. w Warszawie odbyły się warsztaty dla przedstawicieli struktur terenowych SBP „Rzecznictwo: My dla SBP, SBP dla Nas”, zorganizowane przez Zarząd Główny Stowarzyszenia Bibliotekarzy Polskich, przy wsparciu Biblioteki Głównej Politechniki Warszawskiej i Fundacji Rozwoju Społeczeństwa Informacyjnego. Na spotkanie zaproszono przede wszystkim przewodniczących Oddziałów SBP, którzy funkcję tę pełnią po raz pierwszy. W warsztatach uczestniczyły 34 osoby. Zebranych przywitały: Elżbieta Stefańczyk, przewodnicząca SBP i Jolanta Stępniak, dyrektor Biblioteki Głównej Politechniki Warszawskiej.

W spotkaniu uczestniczyli przedstawiciele oddziałów Stowarzyszenia Bibliotekarzy Polskich z: Białej-Podlaskiej, Bielsko-Biała, Elbląga, Katowic, Konina, Koszalina, Krakowa, Leszna, Olsztyna, Ostrołęki, Piotrkowa Trybunalskiego, Przemyśla, Radomia, Rzeszowa, Siedlec, Sieradza, Skierniewic, Tarnowa, Warszawy, Włocławka, Zamościa i Zielonej Góry.

Pierwsza część spotkania poświęcona była „Strategii SBP na lata 2009-2021”, którą omówiła E. Stefańczyk. Dokument został przyjęty podczas Krajowego Zjazdu Delegatów w 2009 r., pełna treść dostępna jest na portalu sbp.pl. Ponadto na stronie można zapoznać się z wersją Strategii „w lekkiej formie”, gdzie w postaci obrazków pokazano, co Stowarzyszenie realizuje w ramach Strategii. Dokument podlega ewaluacji, z projektem nowelizacji będzie można się zapoznać w kwietniu, kiedy proponowane zmiany zostaną zaprezentowane na portalu. Najważniejsze tematy ujęte w Strategii to:

• projekt ustawy o bibliotekach - omówiony w dalszej części spotkania przez Barbarę Budyńską, członka Zespołu ZG SBP ds. projektu ustawy o bibliotekach,
• badanie efektywności bibliotek publicznych i pedagogicznych – omówione w dalszej części spotkania przez Elżbietę Górską, koordynatora projektu FRSI,
• akredytacja profesjonalna SBP - w ramach pilotażu zgłosiły się do Stowarzyszenia 3 instytucje organizujące kursy dla bibliotekarzy, z wnioskiem o przeprowadzenie procedury akredytacyjnej; przyznanie usłudze szkoleniowej akredytacji profesjonalnej SBP stanowi gwarancję spełnienia standardów wysokiej jakości,
• aktywizacja młodych bibliotekarzy w SBP - w tym roku zorganizowane zostanie 8. Forum Młodych Bibliotekarzy w Olsztynie,
• zmiana wizerunku bibliotekarza - realizacji tego zadania służą konkursy organizowane przez Stowarzyszenie: Bibliotekarz Roku, Mistrz Promocji Czytelnictwa, konkursy związane z Tygodniem Bibliotek – na najlepszy plakat i na najlepsze działanie w ramach TB,
• przygotowanie materiałów mających na celu podniesienie kwalifikacji zawodowych – publikowane w czasopismach SBP oraz książkach fachowych.

Wszystkie publikacje fachowe Stowarzyszenia wydawane są przez Wydawnictwo SBP. Dochód ze sprzedaży książek i czasopism to, obok grantów, główne źródło finansowania działalności SBP, to właśnie dzięki tym pieniądzom Stowarzyszenie może realizować cele ujęte w Strategii.

W kolejnej części spotkania Małgorzata Szmigielska, redaktor naczelna portalu sbp.pl, zachęcała przedstawicieli Oddziałów SBP do współpracy z portalem, który nie tylko pośredniczy w przekazywaniu informacji, ale również chętnie udziela patronatów medialnych i promuje różnego rodzaju przedsięwzięcia. Pokazała, w jaki sposób ogniwa terenowe Stowarzyszenia mogą wykorzystać portal w celu promocji swoich działań. Każdy Okręg SBP ma swoją zakładkę, gdzie zamieszczane są m. in. dane kontaktowe. Również w Newsletterze jest dział poświęcony informacjom z Okręgów. Dodatkowo w zakładce „O bibliotekach - Pochwal się!” istnieje możliwość samodzielnego zamieszczania informacji z życia bibliotek. W trakcie modernizacji jest „Katalog staży i praktyk”, który zostanie wzbogacony o oferty zawodowe oraz połączony z bazą bibliotek. Ważną częścią portalu jest także baza członków, którą w dalszej części warsztatów przedstawił Łukasz Stochniał, administrator centralny bazy.

Po prezentacji portalu sbp.pl przyszedł czas na wystąpienie Barbary Budyńskiej na temat projektu ustawy o bibliotekach. Projekt został opracowany na podstawie Ustawy o bibliotekach z 1997 r. Potrzeba wprowadzenia zmian w obecnie obowiązującej ustawie spowodowana jest wieloma czynnikami, takimi jak: zmiana struktury administracyjnej, zmiana kontekstu prawnego, zmiana sposobu finansowania bibliotek, postęp cywilizacyjny.

Prelegentka przedstawiła strukturę bibliotek. Największą sieć bibliotek w kraju stanowią biblioteki szkolne, na drugim miejscu są biblioteki publiczne i to właśnie bibliotekom publicznym B. Budyńska poświęciła dalszą część swojego wystąpienia. Biblioteki publiczne to w dużej mierze biblioteki wiejskie, często jednoosobowe, niedoinwestowane. Sieć tych bibliotek zmniejszyła się w ostatnim czasie, ale na uwagę zasługują także zmiany pozytywne, jak np. komputeryzacja. Pierwszy zespół ds. ustawy o bibliotekach pracował w latach 2007-2009, skupiał się głównie na analizie aktów prawnych dostępnych w innych krajach. Jego celem było opracowanie założeń oraz zaproponowanie rozwiązań.

Odbyły się konsultacje środowiskowe, w wyniku których wyodrębniono aspekty wymagające nowelizacji: organizacja bibliotek, spójna polityka państwa wobec bibliotek, zadania bibliotek różnych typów, kwalifikacje pracowników bibliotek. W podsumowaniu swoich prac Zespół stwierdził, że obowiązująca ustawa stwarza warunki do dobrego funkcjonowania bibliotek, potrzeba jednak innych ustaw (samorządowych, oświatowych itp.), które wspierałyby zapisy ustawy o bibliotekach.

Czynnikiem wyraźnie utrudniającym funkcjonowanie bibliotek jest brak finansowania. Drugi Zespół ds. ustawy o bibliotekach został powołany przez ZG SBP w 2010 r. Jego prace, wspierane m. in. przez Fundację Rozwoju Społeczeństwa Informacyjnego, doprowadziły do tego, że nadano ustawie nowy kształt. Główne założenia ustawy to fundamenty systemowe (Krajowa Polityka Biblioteczna, Narodowy Zasób Biblioteczny, Krajowe Centrum Bibliotek) oraz wspieranie nowoczesnych mechanizmów współdziałania bibliotek. B. Budyńska przedstawiła strukturę projektu ustawy o bibliotekach, a następnie pokazała projekty zapisów dot. m. in.: Krajowej Polityki Bibliotecznej, Krajowego Centrum Bibliotek, organizacji bibliotek. Na łamach „Bibliotekarza” został opublikowany cykl artykułów omawiający wszystkie założenia ustawy, a także poszczególne jej zapisy.

Po przerwie Elżbieta Górska przedstawiła przebieg prac nad realizacja zadania „Badanie efektywności bibliotek publicznych i pedagogicznych”. Zachęciła osoby zainteresowane tą problematyką do zapoznania się z materiałami opracowanymi w trakcie prac Zespołu ds. badania efektywności bibliotek, dostępnymi w portalu sbp.pl. Podkreśliła znaczenie prowadzonych od 2012 roku badań pilotażowych w bibliotekach publicznych, rozszerzonych w 2013 roku o 171 bibliotek publicznych województwa dolnośląskiego i 12 bibliotek pedagogicznych. Omówiła plany Zespołu na rok 2013.

Następnie głos zabrał Łukasz Stochniał, administrator centralny bazy członków. W swoim wystąpieniu wyjaśnił zebranym czym jest baza członków oraz jakie są jej założenia. Prelegent wskazał rolę bazy jako narzędzia do komunikacji wewnątrz Stowarzyszenia oraz jej ogromny potencjał do wspomożenia i ulepszenia zarządzania organizacją. Następnie omówione zostały główne elementy zabezpieczające bazę, celem zapewnienia o wysokich standardach ochrony danych osobowych przez SBP.

Administrator centralny przedstawił architekturę rekordów bazy oraz wskazał na ważność informacji nieobligatoryjnych jako główne źródło potencjału bazy. Im więcej danych w bazie będzie zebranych oraz uaktualnianych, tym większa będzie efektywność bazy. Na koniec Łukasz Stochniał zaprezentował również etapy budowy bazy, ze szczególnym uwzględnieniem trwającego właśnie łączenia bazy z portalem sbp.pl

Ostatnim punktem spotkania było wystąpienie Ewy Stachowskiej-Musiał, która zaprezentowała programu ofert i ulg dla członków SBP. Omówiła rolę bazy członków, jako narzędzia do obsługi programu. Wskazała zapisy statusowe wskazujące na obowiązki oddziałów względem przechowywania i aktualizowania danych o członkach. Zaproponowała powołanie administratorów oddziałowych bazy, przedstawiając doświadczenia okręgu mazowieckiego. Następnie prelegentka zaprezentowała zasady, na których opiera się program ofert. Przedstawiła harmonogram wprowadzenia legitymacji i hologramów. Wyjaśniła zasady ofert i ulg na rok 2013, który jest czasem pilotażowym. Ewa Stachowska-Musiał przedstawiła również założenia rozwoju programu.

Uczestnicy spotkania dzielili się swoimi uwagami. Jednym z głównych tematów dyskusji była kwestia ustawy o bibliotekach. Uczestnicy spotkania podkreślali ważność tego dokumentu oraz przedstawili swoje propozycje odnośnie dalszej drogi legislacyjnej. Dyskutowano nad możliwością podjęcia próby przeprowadzenia tej inicjatywy jako propozycji ustawodawczej obywateli i zebranie 100 000 podpisów. Omawiane zostały również sprawy bibliotekarzy szkolnych i pracowników bibliotek publicznych. Przewodnicząca SBP podkreśliła, że w tej sprawie środowisko bibliotekarskie powinno zachować jedność.

Dyskutowano również o sprawach członkowskich w poszczególnych oddziałach (legitymacje, hologramy, deklaracje członkowskie). Ewa Stachowska-Musiał odpowiadała na pytania uczestników warsztatów.

nad. Małgorzata Dargiel-Kowalska i Łukasz Stochniał

• zob. fotorelację ze spotkania