Czy osoby spokrewnione z dyrektorem Biblioteki mającej wykształcenie wyższe bibliotekarskie mogą pracować w bibliotece? - odpowiedź prawnika

Mam pytanie dotyczące zatrudnienia osoby spokrewnionej z dyrektorem Biblioteki mającej wykształcenie wyższe bibliotekarskie, czy taka osoba może pracować w bibliotece? I czy obowiązuje ją ustawa o pracowniku samorządowym?

Zgodnie z treścią art. 2. USTAWY z dnia 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych (Dz.U.2008.223.1458), jej przepisy stosuje się do pracowników samorządowych zatrudnionych w:

1. urzędach marszałkowskich oraz wojewódzkich samorządowych jednostkach organizacyjnych;
2. starostwach powiatowych oraz powiatowych jednostkach organizacyjnych;
3. urzędach gmin, jednostkach pomocniczych gmin, gminnych jednostkach budżetowych i samorządowych zakładach budżetowych;
4. biurach (ich odpowiednikach) związków jednostek samorządu terytorialnego oraz samorządowych zakładów budżetowych utworzonych przez te związki;
5. biurach (ich odpowiednikach) jednostek administracyjnych jednostek samorządu terytorialnego.

Ponadto, przepisów tejże ustawy nie stosuje się do pracowników zatrudnionych w jednostkach wymienionych w art. 2, których status prawny określają odrębne przepisy (vide art. 3). Ewidentnym przykładem takiej grupy pracowników, których status prawny określają przepisy odrębne i co do których nie stosuje się przepisów ustawy o pracownikach samorządowych, są nauczyciele.

Zasady nawiązywania stosunku pracy z tymiż oraz zasady wynagradzania określone zostały w przepisach ustawy z 26 stycznia 1982 r. - Karta nauczyciela (tekst jednolity: Dz. U. 2006 r. Nr 97 poz. 674) oraz wydanych na jej podstawie rozporządzeniach. Innym przykładem takich pracowników są właśnie pracownicy bibliotek publicznych.

Biblioteki działają na podstawie przepisów ustaw: z dnia 25 października 1991 r. o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej (tekst jednolity: Dz. U. 2012 r. poz. 406) oraz z dnia 27 czerwca 1997 r. o bibliotekach (tekst jednolity: Dz. U. 2012 r. poz. 642), ponadto na podstawie wydanych na ich podstawie rozporządzeń – np. ROZPORZĄDZENIE MINISTRA KULTURY I SZTUKI z dnia 9 marca 1999 r. w sprawie wymagań kwalifikacyjnych uprawniających do zajmowania określonych stanowisk w bibliotekach oraz trybu stwierdzania tych kwalifikacji (Dz.U.1999.41.419), czy też ROZPORZĄDZENIE MINISTRA KULTURY I SZTUKI z dnia 23 kwietnia 1999 r. w sprawie zasad wynagradzania pracowników zatrudnionych w instytucjach kultury prowadzących w szczególności działalność w zakresie upowszechniania kultury (Dz.U.1999.45.446) (obecnie, tj. od dnia 02.07.2012 r. oba rozporządzenia zostały uznane za uchylone).

Wydaje się zatem, że określenie w przepisach odrębnych statusu prawnego pracowników bibliotek, w kontekście przytoczonego na wstępie art. 3, wyłącza ich spod zakresu stosowania ustawy o pracownikach samorządowych. Analogiczne stanowisko zajął Naczelny Sąd Administracyjny, który w wyroku z dnia 17.03.2010 r., sygn. akt II OSK 23/10 stwierdził, iż

„do tego stosunku pracy nie miała zastosowania (obowiązująca w dniu wydania kwestionowanego zarządzenia) ustawa z dnia 22 marca 1990 r. o pracownikach samorządowych (Dz.U. z 2001 nr 142, poz.1593 z późn. zm., powołana dalej jako "u.pr.samorz."). "Ustawa określa status prawny pracowników zatrudnionych w urzędzie gminy, w jednostkach pomocniczych gminy oraz w gminnych jednostkach i zakładach budżetowych (art.1 pkt 3 ustawy z dnia 22 marca 1990 r. o pracownikach samorządowych (Dz.U. z 2001 nr 142, poz.1593 z późn. zm., powołana dalej jako "u.pr.samorz."). Tymczasem "instytucje kultury uzyskują osobowość prawną i mogą rozpocząć działalność z chwilą wpisu do rejestru prowadzonego przez organizatora. Organizator nie odpowiada za zobowiązania instytucji kultury. Instytucja kultury z urzędu podlega wpisowi do rejestru." (art.14 ust.1-3 u.dz.kult.). Ta wyraźna odrębność organizacyjnoprawna biblioteki gminnej oraz odrębna podstawa prawna powodują, że do oceny charakteru prawnego powołania dyrektora biblioteki nie można przenosić ustaleń poczynionych na tle powołania zastępcy Burmistrza Miasta (jak to uczynił Sąd I instancji (s.11 uzasadnienie wyroku). Dlatego ma rację skarga kasacyjnej, że pracownicy biblioteki samorządowej nie są pracownikami samorządowymi”.

mec. Michał Pankiewicz