Biblioteki cyfrowe - recenzja

Książka została pomyślana jako monografia a napisana jest przez kilkunastu autorów, z których jedni umieścili w niej dwa lub nawet trzy teksty inni tylko po jednym.

W części I ogólnej autorzy zajęli się terminologią, historią, przyszłością, aspektami prawnymi, jakością i kosztami oraz finansowaniem, a także znaczeniem dla użytkowników. Autorzy, których tematy znalazły się w tej części pracy to 10 osób: Małgorzata Janiak „Biblioteka cyfrowa, biblioteka elektroniczna, biblioteka wirtualna”, Władysław Marek Kolasa „Biblioteki cyfrowe na świecie - powstanie i rozwój”, Monika Krakowska „Biblioteki cyfrowe w świetle międzynarodowych konferencji 1993-2011”, Mirosław Górny „Biblioteki cyfrowe w pracy naukowca humanisty, Małgorzata Janiak, Monika Krakowska „Ocena jakości bibliotek cyfrowych”, Sybilla Stanisławska-Kloc „Aspekty prawne bibliotek cyfrowych”, Małgorzata Kowalska „Koszty i finansowanie bibliotek cyfrowych”, Małgorzata Janiak „Zagadnienia estetyczne a biblioteki cyfrowe”, Bożena-Bednarek-Michalska „Standardy”, Magdalena Wójcik „Literatura na temat bibliotek cyfrowych – analiza bibliometryczna”.

W części II zatytułowanej „Ludzie” są trzy opracowania. W tym: Jolanta Mazurek „Użytkownicy polskich bibliotek cyfrowych”, Monika Krakowska „Modele mentalne użytkowników bibliotek cyfrowych”; Łukasz Mesek „Model kompetencji zawodowych bibliotekarza cyfrowego”.

W części III, poświęconej zasobom i procesom, takim, jak: oprogramowanie, tworzenie bibliotek cyfrowych w tym gromadzenie, opracowanie wyszukiwanie i udostępnianie” znalazło się czterech autorów. W tym: Cezary Mazurek, Tomasz Parkoła, Marcin Werla „Tworzenie i rozwój bibliotek cyfrowych”; Łukasz Mesek, Marek Nahotko, Piotr Myszkowski, Danuta Patkaniowska „Opisy formalny i rzeczowy dokumentów w bibliotekach cyfrowych” (w podziale: Marek Nahotko „Struktury danych”; Piotr Myszkowski „Metadane w polskich bibliotekach cyfrowych”; Marek Nahotko „Odwzorowanie treści dokumentów elektronicznych”; Danuta Patkaniowska „Opracowanie rzeczowe dokumentu”; Łukasz Mesek „Korelacje między opisami w katalogach bibliotecznych i bibliotekach cyfrowych”); Władysław Marek Kolasa „Formaty dokumentów w bibliotekach cyfrowych”; Bartłomiej Siedlarz „DjVu”; Tomasz Kalota, Marcin Szala „Organizacja i logistyka digitalizacji”.

W części IV omówiono przede wszystkim przykłady polskich bibliotek cyfrowych. Jest to siedem bibliotek, bieżąco tworzonych, które zostały opisane jako studia przypadku. Relacjonowali autorzy, przede wszystkim tacy, którzy uczestniczyli w tworzeniu tych placówek. Są to: Cezary Mazurek i Marcin Werla „Federacja Bibliotek Cyfrowych – studium przypadku”; Ewa Wichlińska „Wielkopolska Biblioteka Cyfrowa- analiza przypadku”; Joanna Potęga „Cyfrowa Biblioteka Narodowa Polona (cBN Polona)”; Bożena Bednarek-Michalska „Kujawsko–Pomorska Biblioteka Cyfrowa – studium przypadku”; Władysław Marek Kolasa, Wojciech Kowalewski „Małopolska Biblioteka Cyfrowa – regionalne repozytorium wiedzy”; Remigiusz Lis „Śląska Biblioteka Cyfrowa - analiza przypadku”; Łukasz Mesek „Biblioteka Jagiellońska – opis przypadku”.

Jak widać z tytułów poszczególnych opracowań starano się, aby w pełni opisać i zająć się wszystkimi zagadnieniami, które są związane z tworzeniem i funkcjonowaniem bibliotek cyfrowych. Redaktor książki Małgorzata Janiak starała się także, aby zamawiać poszczególne tematy u specjalistów poszczególnych zagadnień. Artykuł wstępny omawiający terminologię, jest nieco dłuższy niż inne teksty, ze względu na to, że chciano przedstawić rozwój terminologiczny od początku narodzenia się problemu.

Okazało się tymczasem, że zainteresowanie zagadnieniem było stosunkowo szerokie, a ustalenie terminów związanych z nowym zagadnieniem zawsze przechodzi długą drogę. Z jednej strony przyswojenia sobie terminów pochodzących z obcej dziedziny, a z drugiej strony z konieczności dostosowania ich do terminologii używanej w innych językach, aby łatwiej się było porozumiewać na szczeblu międzynarodowym.

Kilka opracowań poświęcono budowie formatów oraz sposobom wyszukiwania publikacji w bibliotekach cyfrowych, gdyż wiadomo, że są to sprawy najistotniejsze. Jeżeli biblioteki cyfrowe mają służyć ludziom, a takie są przecież założenia, to sprawa znalezienia odpowiedniej pozycji jest niezwykle ważna. Trzeba też mieć świadomość, że biblioteki cyfrowe tworzone na świecie są budowane nie na jednej podstawie i że nie doszliśmy jeszcze zbudowania jednej wielkiej biblioteki ogólnoświatowej toteż, musimy przechodzić drogę wchodzenia w coraz to inne struktury i formaty, aby znaleźć to czego szukamy.

Zmieniająca się technika oraz oprogramowania powodują, że nowo opracowane pozycje mają niewątpliwie znaczenie dla uchwycenia i zarejestrowania tych zmian i ich zastosowań. Jak zwykle w pracach zbiorowych, styl i język jest zróżnicowany.
Podkreślić trzeba jednak, że autorzy starali się pisać jasno i tłumaczyć niektóre pojęcia i terminy, których użyto w tekście. Jest to więc pozycja bardzo ważna. Przyniesie korzyści zarówno studentom, jak osobom interesującym się tą tematyką, nie tylko spośród pracowników naukowych bibliotekoznawstwa i informacji naukowej, bibliotekarzy ale i tych, którzy w zakresie własnych dyscyplin pragną zbudować lub nawet tylko poszukiwać w bibliotekach cyfrowych.

Dr hab. Wanda Pindel, em. profesor UJ

• zobacz książkę w e-sklepie