20 rocznica śmierci Stefana Czai

3 lipca 2023 r. mija 20 rocznica śmierci Stefana Czai (1943-2003), bibliotekarza, st. kustosza dyplomowanego, dyrektora Biblioteki Uniwersytetu im. Mikołaja Kopernika w Toruniu (1986-2003).
Urodzony 1 września 1943 r. w Sadkach (pow. wyrzyski, woj. bydgoskie), w 1962 r. ukończył liceum pedagogiczne w Ostródzie, a w 1967 r. studia historyczne na Wydziale Humanistycznym UMK w Toruniu. Pracę zawodową rozpoczął we wrześniu 1967 r. w Wojewódzkim Archiwum Państwowym w Olsztynie, ale już od 1 listopada zatrudnił się w Bibliotece Uniwersyteckiej w Toruniu. W 1971 r. został kierownikiem Oddziału Magazynów i Konserwacji Zbiorów. W 1973 r. objął stanowisko zastępcy dyrektora. W tym roku uzyskał też tytuł bibliotekarza dyplomowanego. W 1985 r. awansował na stopień st. kustosza dyplomowanego. W latach 1986-2003 pełnił funkcję dyrektora Biblioteki UMK.

Od 1981 r., w ramach doskonalenia zawodowego odbywał wizyty studyjne w bibliotekach europejskich. Nawiązane kontakty prowadziły często do bliskiej współpracy. Taki charakter miały relacje z instytucjami niemieckimi: Deutsches-Polen Institut w Darmstadt oraz bibliotekami w Getyndze i Marburgu. W efekcie powstała m.in. czterotomowa bibliografia stosunków polsko-niemieckich w zakresie kultury. Podobnie owocne były kontakty nawiązane na przełomie wieków z Biblioteką Uniwersytetu w Wilnie.

Krąg zainteresowań zawodowych Stefana Czai był szeroki: organizacja i modernizacja bibliotek, ochrona i konserwacja zbiorów, prawo biblioteczne, status zbiorów poniemieckich w polskich bibliotekach. Szczególne miejsce zajmowało budownictwo biblioteczne. W tym zakresie był uznanym autorytetem. Opiniował wiele planów budowy i rozbudowy bibliotek w Polsce, m.in. Biblioteki Jagiellońskiej i Biblioteki Uniwersyteckiej w Warszawie, a jego recenzje były wysoko cenione.

Prowadził działalność publicystyczną i dydaktyczną. Opublikował ok. 200 artykułów w czasopismach bibliotekarskich, uczelnianych i prasie toruńskiej. Prowadził konwersatoria oraz ćwiczenia z zakresu organizacji i zarządzania bibliotekami na toruńskim kierunku bibliotekoznawstwo i informacja naukowa.
Ta szeroka działalność sprawiła, że był postacią znaną i cenioną zarówno na macierzystej uczelni, jak i w środowisku bibliotekarskim, które wybierało go do wielu ważnych gremiów zawodowych. I tak w latach 1989-1991 przewodniczył Konferencji Dyrektorów Szkół Wyższych MEN, od 1992 r. brał udział w pracach Zespołu Biblioteki Narodowej do przygotowania nowej ustawy o bibliotekach. Był też członkiem komitetów redakcyjnych „Przeglądu Bibliotecznego” i „Roczników Bibliotecznych”.
Zmarł 3 lipca 2003 r. Został pochowany na cmentarzu przy ul. Wybickiego w Toruniu.

E.S.-M.

Zob. też:

Bogłowska Anna: Stefan Czaja (1943 – 2003). W: Teoretycy i praktycy polskiego bibliotekarstwa. Warszawa: Wydaw. SBP, 2012, s. 38-47. (Bibliotekarze Polscy we Wspomnieniach Współczesnych ; t.12)

Bogłowska Anna, Tondel Janusz: Stefan Czaja. W: Słownik pracowników książki polskiej. Suplement III. Warszawa : Wydaw. SBP, 2010, s. 49-50.