20 rocznica śmierci Marii Danilewicz Zielińskiej

22 maja 2023 r. mija 20 rocznica śmierci Marii Danilewicz Zielińskiej (1907-2003), „pierwszej damy bibliotekarstwa emigracyjnego”, zarazem pisarki, krytyczki literackiej, autorki prac z zakresu historii literatury i kultury. Większość życia spędziła poza Polską, jednakże jej działalność zarówno zawodowo-naukowa, jak i literacka były ściśle związane z kulturą i losami kraju.

Jej związki z bibliotekarstwem datują się od 1928 r., gdy rozpoczęła pracę w Bibliotece Narodowej. Początkowo porządkowała i rejestrowała zbiory rewindykowane na mocy traktatu ryskiego oraz przewiezione z Rapperswilu. Brała udział w przygotowywaniu większości wystaw prezentujących zbiory BN. W 1937 r. nagrodzono ją złotym medalem za ekspozycję dokonań polskiego bibliotekarstwa na Międzynarodowej Wystawie Sztuki i Techniki w Paryżu. W 1939 r. została kierownikiem Działu Uzupełniania Zbiorów BN.

Po wybuchu wojny, podczas ewakuacji na Zachód, zabezpieczała w Krzemieńcu cenne zbiory (w tym rękopisy) zebrane na wystawie poświęconej Juliuszowi Słowackiemu, której była kuratorem. W 1940 r. pracowała krótko w Bibliotece Polskiej w Paryżu, przygotowując do ewakuacji poza Europę cymelia BN.

W sierpniu 1942 r. przybyła do Londynu i rozpoczęła pracę w bibliotekach, które stały się zalążkiem Biblioteki Polskiej (1953). Kierowała nią do 1972 r., walcząc niejednokrotnie o jej przetrwanie. Zajmowała się dokumentowaniem życia naukowego i literackiego na obczyźnie. Była inicjatorką, autorką lub współautorką wielu cennych wydawnictw bibliograficznych, rejestrujących publikacje polskie lub Polski dotyczące (w tym czasopisma), wydawane poza krajem. Opublikowała m.in.: Losy bibliotek polskich (Londyn, 1942); Książka i czytelnictwo polskie w Wielkiej Brytanii. Szkice (Warszawa, 1996); trzy tomy Bibliografii „Kultury” i „Zeszytów Historycznych” (Paryż, 1975-1989), ponadto wiele utworów literackich. W 1961 r. obroniła doktorat na podstawie pracy Życie naukowe dawnego Liceum Krzemienieckiego.
W latach 1936-1939 była sekretarzem generalnym Związku Bibliotekarzy Polskich. W 1993 r. otrzymała tytuł Członka Honorowego ZBP.

H.Ł.

Zob. też:

Kłak Czesław: Maria Danilewicz Zielińska (1907-2003) – pierwsza dama bibliotekarstwa polskiego. W: Kustosze księgozbiorów polskich za granicą. Warszawa : Wydawnictwo SBP, 2013, s. 55-68 [na s. 68 zestawienie opracowań poświęconych M. Danilewicz Zielińskiej]. (Bibliotekarze Polscy we Wspomnieniach Współczesnych ; t. 13)

Danilewicz Zielińska Maria: Fado o moim życiu : rozmowy z Włodzimierzem Paźniewskim. Toruń : Biblioteka Uniwersytecka, 2000.