70 rocznica śmierci Henryka Kołodziejskiego

18 kwietnia 2023 r. mija 70 rocznica śmierci dr filozofii Henryka Kołodziejskiego (1884-1953), ekonomisty, polityka, działacza społecznego, twórcy Biblioteki Sejmowej.

Urodził się 12 lipca 1884 r. w Warszawie. Ukończył IV Gimnazjum Miejskie w Warszawie. W 1903 r. wstąpił na Wydział Filozofii Uniwersytetu Jagiellońskiego. Studiował nauki filozoficzne w Monachium, Wiedniu i Krakowie. W 1912 r, obronił na UJ pracę doktorską, uzyskując tytuł doktora filozofii.

Od wczesnej młodości związany był z ruchem rewolucyjnym. Podczas wojny rosyjsko-japońskiej brał udział w ruchu rewolucyjnym w wojsku rosyjskim, został aresztowany i wysłany na front, skąd uciekł za granicę. W 1905 r. wrócił nielegalnie do Warszawy i kontynuował działalność rewolucyjną. Aresztowany ponownie, został osadzony w Cytadeli Warszawskiej, skąd po sześciu miesiącach ponownie zbiegł za granicę.

W latach 1915-1917 r. pracował w Bibliotece Publicznej w Warszawie, gdzie zorganizował dział bibliografii. W latach 1918-1919 w Biurze Pracy Społecznej pracował nad projektem konstytucji i ordynacji wyborczej do Sejmu. Jeszcze podczas I wojny światowej rozpoczął gromadzenie księgozbioru dla Komisji Konstytucyjnej przy Tymczasowej Radzie Stanu. Księgozbiór ten stał się podstawą utworzonej w 1919 r. Biblioteki Sejmowej, której dyrektorem był w latach 1920-1939. Zgromadził dobrze dobrany księgozbiór społeczno-ekonomiczny ze szczególnym uwzględnieniem druków parlamentarnych. Rozbudował warsztat informacyjny, stwarzając aparat naukowy niezbędny w pracy posłów i senatorów. Uruchomił w Bibliotece czytelnię czasopism.

W okresie międzywojennym współpracował z wieloma instytucjami naukowymi: Spółdzielczym Instytutem Naukowym, Towarzystwem Polityki Społecznej, Instytutem Spraw Społecznych. Był założycielem Instytutu Gospodarstwa Społecznego w Warszawie. Działał w masonerii.

Podczas okupacji prowadził Bibliotekę Izby Przemysłowo-Handlowej w Warszawie.

Po II wojnie światowej zajął się polityką. Od 1945 r, był członkiem Krajowej Rady Narodowej i dwukrotnie posłem na Sejm PRL. Od 1947 r. do końca życia był członkiem Rady Państwa. W latach 1947-1949 pełnił funkcję prezesa Najwyższej Izby Kontroli. Od 1948 był prezesem Komitetu Upowszechniania Książki, a od 1949 - prezesem Naczelnej Rady Spółdzielczej.

Zmarł 18 kwietnia 1953 r. Pochowany został na Cmentarzu Stare Powązki w Warszawie (kw. 38-3-15-16).

J.J.

Zob. też:

Morsztynkiewiczowa Irena: Twórca Biblioteki Sejmowej, polityk, działacz społeczny – Henryk Kołodziejski. W: Portrety bibliotekarzy polskich. Wrocław: Ossolineum, 1980, s.141-155.

Morsztynkiewiczowa Irena: Kołodziejski Henryk. W: Słownik pracowników książki polskiej. Warszawa - Łódź: PWN, 1972, s. 431-432.