Proweniencja polskich inkunabułów opisana w międzynarodowej bazie Material Evidence in Incunabula

Ponad 600 inkunabułów z różnych polskich instytucji zostało opisanych pod względem proweniencyjnym w ramach projektu „Rejestracja proweniencji inkunabułów polskich”.

Są wśród nich między innymi „Sermones” papieża Leona z 1477-78 r. wydane w tajemniczej drukarni w Chełmnie ze zbiorów WiMBP w Zielonej Górze oraz jedyny w Polsce pierwodruk listu Krzysztofa Kolumba o odkryciu Ameryki z 1493 roku ze zbiorów Biblioteki Seminarium Duchownego we Włocławku.

Inkunabuły opisane zostały w toku projektu realizowanego w ramach stypendium Ministerstwa Kultury i Sztuki przez dr Agnieszkę Franczyk-Cegłę, kierownika Działu Starych Druków w Zakładzie Narodowym im. Ossolińskich oraz przewodniczącą międzynarodowego zespołu Provenance Working Group działającego przy Consortium of European Research Libraries.

Ideą zadania była rejestracja proweniencji inkunabułów polskich w celu zapobiegania kradzieży dzieł sztuki. Rejestracja, polegająca na zebraniu wszelkich oznak własnościowych, ich odczytaniu, zidentyfikowaniu właściciela i chronologicznym zestawieniu, objęła szczegółowy opis w języku angielskim ponad 600 obiektów w bazie Material Evidence in Incunabula.

Inkunabuły, zabytki sztuki drukowanej powstałe w XV wieku, stanowią najcenniejszą część europejskiego dziedzictwa drukowanego i ze względu na swoją wartość są wyjątkowo narażone na kradzież. Ogólnodostępne bazy danych ze szczegółowym opisem proweniencji i atrybucji, mogą służyć nie tylko do celów naukowych, lecz także są formą ochrony dziedzictwa kulturowego. Często są wykorzystywane jako źródło informacji legalnej atrybucji i narzędzie do wykrywania i ścigania przestępstw.

Badania proweniencyjne w Polsce wyrosły z potrzeb praktycznych, jakim były poszukiwania obiektów utraconych podczas różnych wojen. Już w XVII w. wysłannicy królów polskich Jana II Kazimierza Wazy i Jana III Sobieskiego szukali w zbiorach szwedzkich bibliotek i archiwów zrabowanych z Rzeczpospolitej.  Analiza proweniencyjna jest obecnie podstawowym narzędziem w dochodzeniu praw do prywatnej lub narodowej własności w zabiegach rewindykacyjnych.

Link do bazy: Material Evidence in Incunabula.