10 rocznica śmierci Jadwigi Czachowskiej

10 lutego 2023 roku mija 10 rocznica śmierci Jadwigi Czachowskiej (1922-2013), polonistki, bibliografa, profesora nauk humanistycznych, wieloletniej pracowniczki Instytutu Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk.

Urodziła się we Lwowie. Ojciec Antoni Nowak-Przygodzki był adwokatem, matka Zofia z Gumowskich - lekarką. We Lwowie rozpoczęła szkołę średnią. W czasie wojny matka z dziećmi pozostała we Lwowie, ojciec przebywał w Warszawie. Po ukończeniu rosyjskiej dziesięciolatki została przyjęta na lwowski Uniwersytet im. Iwana Franki, gdzie studiowała romanistykę. Jednocześnie na tajnych kompletach studiowała polonistykę i pracowała jako kasjerka w sklepie. Działała w konspiracji (harcerstwo). W 1944 r. została aresztowana, ale po miesiącu rodzina zdołała ją wykupić z aresztu na Montelupich w Krakowie. W 1944 r. rodzina przeniosła się do Krakowa, gdzie Jadwiga rozpoczęła studia polonistyczne na Uniwersytecie Jagiellońskim, które zakończyła w 1948 r. pracą magisterską o Antonim Sygietyńskim.

W 1948 r., działając w Związku Harcerstwa Polskiego, poznała swego męża Adama Czachowskiego. W 1949 r. podjęła pracę w Instytucie Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk i tu pozostała do końca pracy zawodowej. Początkowo zajmowała się bibliografią zawartości czasopism literackich XIX w., a następnie czasopism lewicowych („Sygnały”, „Wiedza”, Nowe Życie”, Światło”). Współpracowała z zespołem przygotowującym nową edycję Literatury polskiej Gabriela Korbuta oraz Słownika współczesnych pisarzy polskich. W 1954 r. została adiunktem w Dziale Dokumentacji Naukowej Literatury Polskiej końca XIX i XX w. W 1963 r. uzyskała doktorat na podstawie pracy Gabriela Zapolska. Monografia biobibliograficzna. W 1967 r. została redaktorem naukowym „Polskiej Bibliografii Literackiej”. Rozwijała prace nad dokumentacją i metodologią bibliografii literackiej, czego ostatecznym efektem była habilitacja w roku 1981 na podstawie dorobku naukowego i monografii Rozwój bibliografii literackiej w Polsce. W 1991 r. otrzymała tytuł profesora.

Zainicjowała prace nad biobibliograficznym słownikiem pt. Współcześni pisarze polscy i badacze literatury (10 tomów wyd. w 1994-2007). Była współautorką trzytomowej bibliografii Literatura polska i teatr w latach II wojny światowej. Ponadto zajmowała się bibliografią książek wydanych poza cenzurą Literatura i krytyka poza cenzurą 1977-1989 (współaut. Beata Dorosz). Swoje bogate archiwum, zawierające m.in. korespondencję z pisarzami emigracyjnymi, przekazała Bibliotece Narodowej.

Za działalność na rzecz humanistyki polskiej została odznaczona Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (2012).

Zmarła 10 lutego 2013 roku. Pochowana na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie w grobie rodzinnym.

J.S.

Zob. też:

Głębicka Ewa: Jadwiga Czachowska (1922-2013). W: Organizatorzy, bibliografowie, dydaktycy, Warszawa : Wydaw. SBP, 2015, s. 43-55 (Bibliotekarze Polscy we Wspomnieniach Współczesnych ; t. 14)

Nasze pierwsze lata. Wspomnienia dokumentalistów IBL PAN. Książka ofiarowana Prof. dr hab. Jadwidze Czachowskiej na dziewięćdziesiątą rocznicę urodzin przez przyjaciół, pracowników, uczniów, Warszawa 2012.