105 rocznica śmierci Ignacego Tadeusza Baranowskiego

26 listopada 2022 r. minęła 105 rocznica śmierci Ignacego Tadeusza Baranowskiego (1879-1917), historyka, archiwisty, bibliotekarza, pierwszego przewodniczącego Związku Bibliotekarzy Polskich.

Urodził się 4 lutego 1879 r. w Lublinie. Pochodził z rodziny prawniczej. Był synem Wojciecha i Teofili z Kudelskich. Uczył się początkowo w domu rodzinnym, a następnie w V gimnazjum warszawskim, skąd został relegowany przez władze carskie za nieprawomyślność polityczną. Naukę kontynuował w szkołach średnich w Rydze i Petersburgu. W latach 1898-1903 studiował historię na Uniwersytecie Moskiewskim. W 1906 r. obronił pracę doktorską na Uniwersytecie Jagiellońskim. Następnie wyjechał do Lipska, by w latach 1907-1908 studiować historię gospodarczą. Po rocznym pobycie powrócił do Warszawy, gdzie na krótko (1908-1909) podjął pracę w Archiwum Skarbowym. W 1907 r. włączył się w działalność Towarzystwa Miłośników Historii (TMH), gdzie do śmierci sprawował funkcję sekretarza. W 1909 r. powołano go na członka rzeczywistego Towarzystwa Naukowego Warszawskiego (TNW).

Droga zawodowa cenionego historyka doprowadziła go do bibliotekarstwa. Przełomowym okazał się tu rok 1909, w którym rozpoczął pracę w Bibliotece Ordynacji Krasińskich (BOK), jako pomocnik bibliotekarza, czyli kierującego książnicą historyka Stanisława Kętrzyńskiego. W styczniu 1911 r. Baranowski został oficjalnie dyrektorem BOK.

Był też czynny w realizacji wszelkich inicjatyw naukowych i popularyzatorskich TNW i TMH. W 1911 r. z jego inspiracji zapoczątkowano serię wydawniczą „Biblioteka Historyczna”, poświęconą tematyce varsavianistycznej. W 1912 r. Baranowski rozpoczął wykłady z historii gospodarczej w Towarzystwie Kursów Naukowych w Warszawie. Od początku pracy w ordynackiej Książnicy Baranowski publikował artykuły i większe opracowania z nią związane. W okresie I wojny światowej kontynuował porządkowanie i katalogowanie zbiorów BOK, które w efekcie doprowadził do końca. Założył również katalog rzeczowy (poza alfabetycznym). W 1915 r. zdecydował się wydać katalog, który uzupełnił wykonanym przez siebie wykazem całości zbiorów rękopiśmiennych.

Baranowski był również zaangażowany w prace Komisji Wydawniczej TMH jako redaktor „Biblioteki Historycznej”, brał też w 1916 r. czynny udział w inicjatywie utworzenia zawodowej organizacji bibliotekarskiej. W początkach 1917 r. Baranowski był w gronie ośmiu osób, które podpisały projekt statutu Związku Bibliotekarzy Polskich (ZBP), przedłożony władzom niemieckim. 21 października 1917 r. na zebraniu ogólnym wybrano pierwsze władze organizacji, z jednogłośnie wskazanym prezesem ZBP Ignacym Tadeuszem Baranowskim na czele.

Baranowski zmarł 26 listopada 1917 r. w wieku 38 lat, po krótkotrwałej chorobie. Pogrzeb zgromadził kilkaset osób i był „manifestacją polskiej kultury” w czasie okupacji niemieckiej. TMH, którego Baranowski był jednym z założycieli i długoletnim sekretarzem, żegnało go posiedzeniem żałobnym ku jego czci 13 stycznia 1918 r.

H.Ł.

Zob. też:

Pindlowa Wanda: Baranowski Ignacy Tadeusz. W: Słownik pracowników książki polskiej. Warszawa – Łódź: PWN, 1972, s. 33-34
Ignacy Tadeusz Baranowski, https://pl.wikipedia.org/wiki/Ignacy_Tadeusz_Baranowski