50 rocznica śmierci Mariana Łodyńskiego

7 września 2022 r. mija 50 rocznica śmierci Mariana Łodyńskiego (1884-1972), najbardziej znanej postaci  związanej z bibliotekarstwem  wojskowym, którego był inicjatorem  i  kierował nim przez wiele lat swej działalności.

Urodził się 5 lipca 1884 r. w Cle pod Krakowem. Do gimnazjum uczęszczał w Krakowie i Bochni, gdzie zdał maturę. Studiował historię na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Jagiellońskiego oraz brał udział w seminarium historyczno-prawniczym. W 1908 r. ukończył studia z tytułem doktora filozofii z zakresu historii.

W latach 1908-1914 pracował w Bibliotece Jagiellońskiej. Dzięki licznym podróżom zagranicznym do bibliotek we Francji, Niemiec i Austrii, a także do archiwów w Moskwie, zdobył wiedzę dotyczącą organizacji i działalności głównych książnic europejskich. Od 1914 r. brał udział w I wojnie światowej, zakończony w 1922 r. awansem na stopień podpułkownika.

W maju 1919 r. objął stanowisko dyrektora Centralnej Biblioteki Wojskowej w Warszawie i kierował nią do 1933 r. Rozwinął w tym czasie sieć biblioteczną sił zbrojnych i opracował normy prawne jej funkcjonowania. Przygotował też nowe regulaminy, podręcznik dla bibliotek wojskowych oraz zasady ich współpracy z bibliotekami cywilnymi.

W 1935 r. objął stanowisko wicedyrektora Biblioteki Narodowej i sprawował je do 1938 r. Po wybuchu II wojny światowej pracował honorowo w latach 1940-1941 w Bibliotece Ordynacji Krasińskich, a następnie w Bibliotece Ordynacji Zamojskiej (1941-1944). Po upadku powstania warszawskiego uczestniczył w ratowaniu stołecznych zbiorów bibliotecznych i zabytków kultury, prowadzonym pod kierunkiem Stanisława Lorentza.

W listopadzie 1948 r. odszedł ze stanowiska wicedyrektora Biblioteki Narodowej i został naczelnikiem Wydziału Bibliotek Naukowych w Ministerstwie Kultury. Od listopada 1950 r. do końca 1952 r. kierował Oddziałem Kartografii w warszawskiej Bibliotece Publicznej. W 1954 r. został kierownikiem Pracowni Kartograficznej Instytutu Geografii Polskiej Akademii Nauk, gdzie zainicjował prace nad centralnym katalogiem zbiorów kartograficznych w Polsce.

W 1957 r. mianowano go profesorem nadzwyczajnym. W 1968 r., w wieku 84 lat, zrezygnował z zajmowanego stanowiska i pozostał w Pracowni Centralnego Katalogu Kartograficznego jako konsultant.

Był inicjatorem powstania w bibliotekach ośrodków dokumentacji w zakresie informacji naukowej oraz bliskiej współpracy z bibliotekami „cywilnymi”. Brał też udział w środowiskowej dyskusji dotyczącej  powstania i koncepcji organizacyjnej przyszłej Biblioteki Narodowej.

Opublikował wiele artykułów dotyczących dziejów polskich bibliotek w latach 1767-1831. Zebrane ukazały się w 1958 r. jako Materiały do dziejów państwowej polityki bibliotecznej w Księstwie Warszawskim i Królestwie Polskim 1807-1831. Zmarł w wieku 88 lat, do końca życia czynny zawodowo.

H.Ł

Zob. też:

Rosołowski Stefan: Polskie bibliotekarstwo wojskowe – Marian Łodyński. W: Twórcy nowoczesnego bibliotekarstwa polskiego. Wrocław: Ossolineum, 1974, s. 198-215