30 rocznica śmierci Alojzego Tujakowskiego

4 maja mija 30. rocznica śmierci Alojzego Tujakowskiego (1914-1992) , księgarza, bibliotekarza, pedagoga, działacza społecznego, w latach 1954-1980 dyrektora Książnicy Miejskiej im. M. Kopernika w Toruniu (Książnicy Kopernikańskiej).

Urodził się 20 kwietnia 1914 r. w Zdzięciole, w powiecie nowogródzkim. Maturę uzyskał w 1932 r. w Gimnazjum Ogólnokształcącym w Nowej Wilejce.  Studia polonistyczne na Uniwersytecie Stefana Batorego w Wilnie ukończył w 1939 r.  Po wybuchu wojny uczestniczył w obronie Lwowa, następnie wrócił do Wilna. W 1945 r. został konwojentem transportów repatriantów do Polski i sam z rodziną przeniósł się do Torunia. Początkowo podjął pracę w księgarstwie, prowadził Spółdzielczą Księgarnię Nauczycielską, później kilka lat własną, a następnie został instruktorem w Ekspozyturze Wojewódzkiego Domu Książki w Bydgoszczy i szkolił pracowników tej instytucji.

W 1954 r. został kierownikiem Książnicy Miejskiej im. M. Kopernika w Toruniu. Rozpoczął tworzenie filii na terenie miasta. Rozwijał działalność oświatowo-wychowawczą, kulturalną związaną z dziejami Torunia oraz naukowo-badawczą w oparciu o zabytkowe zbiory Książnicy. W 1966 r. został st. kustoszem dyplomowanym. Współpracował z bibliotekami (m.in. z BN i Pracownią Karola Estreichera w Krakowie) przy tworzeniu bibliografii i katalogów centralnych. Dzięki temu w 1968 r. Książnica uzyskała status biblioteki naukowej. Współorganizował obchody 500. rocznicy urodzin M. Kopernika w 1973 r., na które sprowadził z Uppsali bibliotekę astronoma wywiezioną przez Szwedów w 1626 r. Zabiegał o budowę nowego budynku biblioteki, co udało się zrealizować w 1973 r. i znacznie poprawiło warunki przechowywania i korzystania ze zbiorów. W 1974 r. utworzył przy  Książnicy Oficynę Drukarską. Prowadzenie jej powierzył drukarzowi i grafikowi Zygfrydowi Gardzielewskiemu, który zapewnił wysoki poziom edytorski wydawanych publikacji, w dużym stopniu druków bibliofilskich. Wznowił też przedwojenną serię „Prace Biblioteki Miejskiej”. W wyniku reformy administracyjnej państwa w 1975 r. połączono Wojewódzką Bibliotekę Publiczną z Książnicą Miejską, co skłoniło Tujakowskiego do powołania sieci bibliotek rejonowych w miejsce dawnych powiatowych. W 1980 r. przeszedł na emeryturę.

Dbał również o podnoszenie kwalifikacji bibliotekarzy, prowadząc działalność dydaktyczną. W latach 1955-1965 wykładał literaturę i bibliotekarstwo na Zaocznym Studium dla nauczycieli bibliotekarzy w Toruniu, Brodnicy i Grudziądzu a w latach 1957-1962 prowadził zajęcia w Państwowym Liceum Pedagogicznym w Toruniu. Dzięki jego staraniom przy Bibliotece w 1976 r utworzono Policealne Studium Zaoczne, które w 1978 r. zostało Filią Centrum Ustawicznego Kształcenia Bibliotekarzy w Warszawie. Do 1984 r. wykładał w nim literaturę i wiedzę o książce i bibliotece. Zabiegał również o utworzenie na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika Zakładu Bibliotekoznawstwa i Informacji Naukowej, w którym wykładał historię książki w roku akademickim 1975/76.

Pisał  o zagadnieniach związanych z książką, jak również o tematyce regionalnej. Najważniejsze jego prace to: Z dziejów drukarstwa i piśmiennictwa na Pomorzu (1970), Tradycje drukarstwa polskiego na ziemiach Polski Północnej (1975), Copernicana w zbiorach Książnicy Miejskiej (1968). Był redaktorem 12 tomików cyklu „Biblioteka Toruńska” a w latach 1965-1992 członkiem komitetu redakcyjnego „Rocznika Toruńskiego”.

W Stowarzyszeniu Bibliotekarzy Polskich był przewodniczącym Zarządu Okręgu Bydgoskiego (1970-1976) oraz Okręgu Toruńskiego (1980-1981). Z ramienia SBP pracował w Komisji Egzaminacyjnej dla Bibliotekarzy Dyplomowanych. W 1984 r. otrzymał nagrodę II stopnia im. H. Radlińskiej, a w 1985 r. został honorowym członkiem SBP. Należał również do Towarzystwa Miłośników Torunia, Towarzystwa Bibliofilów im. J. Lelewela, Towarzystwa  Naukowego. W latach 1980-1988 był przewodniczącym Wojewódzkiej Rady Narodowej w Toruniu.

Był odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski (1984) oraz wieloma innymi odznaczeniami państwowymi i medalami.
Zmarł 4 maja 1992 r. w Bydgoszczy, pochowany został na Cmentarzu w Pyrach.

I.W.

Zob. też:
Huppenthal Janina: Alojzy Tujakowski - zasłużony dyrektor toruńskiej Książnicy. W: Organizatorzy i inspiratorzy. Warszawa : Wydaw. SBP, 1997, s. 132-143 (Bibliotekarze Polscy we Wspomnieniach Współczesnych; t. 5)
Taż: Tujakowski Alojzy. W: Słownik pracowników książki polskiej. Suplement II. Warszawa : Wydaw. SBP, 2000, s. 165-167.