25 rocznica śmierci Janusz Ankudowicza

1 lutego 2022 r. mija 25. rocznica śmierci prof. Janusza Ankudowicza (1934-1997), bibliologa, badacza recepcji książki w różnych środowiskach społecznych, wykładowcy akademickiego.

Urodził się we wsi Charki na Wileńszczyźnie w rodzinie nauczycielskiej. Uczył się w szkole średniej w Bielsku-Białej, następnie studiował polonistykę na Wydziale Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego. W 1968 r. w Katedrze Bibliotekoznawstwa UW obronił doktorat, a w 1976 r. na podstawie rozprawy Książka w kulturze uprzemysławianego ośrodka lokalnego na Wydziale Filologicznym Uniwersytetu Wrocławskiego uzyskał habilitację.

W 1955 r. rozpoczął pracę w nowo powstałym Instytucie Książki i Czytelnictwa Biblioteki Narodowej, w 1975 r. został kierownikiem Sekcji Społecznej Recepcji Książki, a w 1976 objął kierownictwo Zakładu Badań Czytelnictwa, którym kierował do śmierci. Tworzył warsztat naukowy i podstawy teoretyczne do badań czytelnictwa, które traktował jako nową specjalność naukową, element nauki o społeczeństwie, bliski socjologii kultury. Był również współorganizatorem badań międzynarodowych. Cieszył się wśród specjalistów węgierskich, rosyjskich, czeskich i słowackich niekwestionowanym autorytetem naukowym. W latach 70. uczestniczył w polsko-węgierskich badaniach nad recepcją literatury pięknej, których inicjatorem była Biblioteka im. Széchényiego w Budapeszcie. Współpracował też ze specjalistami z Biblioteki Państwowej w Moskwie i Państwowej Biblioteki Publicznej w Petersburgu.  Jest autorem wielu publikacji, w których prezentował wyniki badań czytelnictwa, m.in. Zainteresowania czytelnicze w małych miastach na przykładzie Dobczyc (wspólnie z K. Ziembicką); Czytelnictwo na tle życia kulturalnego i struktury społecznej mieszkańców małych miast; Książka w kulturze uprzemysławianego ośrodka lokalnego; Zakup i wykorzystanie książek w sieci bibliotek powszechnych w latach 1957–1960 (wspólnie z S. Siekierskim); Uzupełnianie i wykorzystanie zbiorów w bibliotekach publicznych i związków zawodowych w latach 1960–1963 (współautor S. Siekierski). Publikował m.in. w „Biuletynie Polonistycznym”, „Pamiętniku Literackim”, „Roczniku Towarzystwa Literackiego im. A. Mickiewicza”, „Roczniku Biblioteki Narodowej”. Wspólnie z Witoldem Adamcem przełożył książkę rosyjskiego socjologa i filozofa  Aleksandra Zinowiewa Apologia praktycznego nierozumu, która ukazała się 1986 r. w drugim obiegu pod zbiorowym pseudonimem Jan Wit. W latach 90. XX w., współpracując z Archiwum Wschodnim, opracował wspólnie z Wiktorią Śliwowską i Małgorzatą Giżejewską Tryptyk kazachstański, wspomnienia Polaków deportowanych do Kazachstanu.

W 1991 r. podjął pracę na stanowisku profesora w Zakładzie Nauk Pomocniczych Historii, Bibliotekoznawstwa i Informacji Naukowej Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie. Był współzałożycielem Polskiego Towarzystwa Czytelniczego (1992).

Zmarł 1 lutego 1997 r. Został pochowany na cmentarzu Bródnowskim w Warszawie (kwatera 71 D-1-32).

E.B.

Zob. też:
Kołodziejska Jadwiga: Ankudowicz Janusz. W: Słownik pracowników książki polskiej. Suplement II. Warszawa: Wyd. SBP, 2000, s. 11
Kołodziejska Jadwiga: Janusz Ankudowicz (1934-1997). „Przegląd Biblioteczny” 1997 z. 1, s. 157-160
Kołodziejska Jadwiga: Janusz Ankudowicz (1934-1997). W: Bibliotekarze warszawscy zmarli w latach 1997-2007. Warszawa: Wyd. SBP,  2010, s. 19-25 (Bibliotekarze Polscy we Wspomnieniach Współczesnych ; t. 11)