50 rocznica śmierci Bolesława Olszewicza

24 stycznia 2022 r. mija 50. rocznica śmierci Bolesława Olszewicza (1893-1972), orędownika powstania, a następnie współzałożyciela i organizatora Związku Bibliotekarzy Polskich (ZBP) w 1917 r. Z wykształcenia kartograf, był współtwórcą krajowego bibliotekarstwa kartograficznego i przyczynił się do tworzenia oddziałów kartografii w bibliotekach, głównie  naukowych.

Urodził się w Warszawie, uczęszczał do polskiego gimnazjum im. Chrzanowskiego. Po strajkach szkolnych w Królestwie Polskim wyjechał do Szwajcarii, gdzie kontynuował naukę. W Paryżu rozpoczął studia z zakresu historii i geografii. Przed I wojną światową powrócił do kraju. W 1915 r. włączył się w działalność Wydziału Historii, Książnic i Wiedzy Bibliotecznej, utworzonego w Warszawie w ramach Towarzystwa Miłośników Historii. W tym samym roku Wydział wydał opracowaną przez niego instrukcję „Zbiory kartograficzne”.

W 1917 r. był współinicjatorem utworzenia nowej organizacji – Związku Bibliotekarzy Polskich (ZBP), którego członkiem był do końca życia, a w latach 1934-1936 pełnił funkcję sekretarza Rady ZBP.  W 1918 r. znalazł się w gronie założycieli Polskiego Towarzystwa Geograficznego (PTG), którego został  pierwszym sekretarzem, a także hojnym ofiarodawcą zbiorów, zasilających bibliotekę PTG. Włączył się też jako ekspert do spraw kartograficznych w prace komisji przygotowującej listę zwrotów przez Rosjan polskich dóbr kultury i nauki.

W 1926 r. został kierownikiem Biblioteki Wyższej Szkoły Handlowej w Poznaniu. W 1929 r. opisał jej zbiory w publikacji Biblioteki wielkopolskie i pomorskie. Był twórcą oddziałów kartograficznych, m.in. w latach 1918-1920 współtworzył Oddział Map w Centralnej Bibliotece Wojskowej i był jego pierwszym kierownikiem. W 1932 r. w Bibliotece Narodowej współorganizował Dział Kartograficzny i brał udział w katalogowaniu jego zbiorów. Dążąc do ujednolicenia sposobu  opracowania zbiorów kartograficznych w bibliotekach krajowych wprowadził zasadę hasła terytorialnego. W 1935 r. wszedł w skład Podkomisji Kartograficznej utworzonej przez ZBP. W ramach prac tej Komisji opracował w 1936 r. pierwszą w Polsce Instrukcję katalogowania, inwentaryzacji i konserwacji zbiorów kartograficznych, która została wydana przez ZBP.

Po wojnie zamieszkał we Wrocławiu. W latach 1945-1950 wykładał na tamtejszym uniwersytecie „Wstęp bibliograficzno-metodyczny do geografii” i „Zarys bibliotekarstwa”. Należał do Senackiej Komisji Bibliotecznej, a od 1962 r. był członkiem Państwowej Komisji Egzaminacyjnej dla Bibliotekarzy Dyplomowanych PAN. W latach sześćdziesiątych był konsultantem opracowania Przepisy tymczasowe katalogowania i inwentaryzacji zbiorów kartograficznych. Był autorem wielu publikacji z zakresu kartografii, także autorem i inicjatorem wystaw. Część jego bogatej biblioteki gromadzonej we Wrocławiu została zakupiona przez PAN i pozostaje w Pracowni, którą Olszewicz stworzył oraz kierował.

Zmarł 24 stycznia 1972 r., był odznaczony m.in. Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski, Złotym Krzyżem Zasługi, a także Honorową Odznaką SBP.

H. Ł.

Zob. też:
 
Rzepa Zbigniew: Geografia i bibliotekarstwo - Bolesław Olszewicz. W: Portrety bibliotekarzy polskich. Wrocław: Ossolineum, 1980, s. 245-257
Olszewicz Bolesław, Olszewicz Wacław: Z prehistorii Stowarzyszenia Bibliotekarzy Polskich. W: „Przegląd Biblioteczny” 1967, z. 2, s. 138-139