25 rocznica śmierci Janiny Wójcickiej Hoskins

19 października 2021 r. mija 25. rocznica śmierci Janiny Wójcickiej Hoskins (1912-1996), której kariera zawodowa łączy się z Biblioteką Kongresu w Waszyngtonie. Pracowała tu od 1950 r., początkowo jako wolontariuszka, a od 1951 r. do emerytury w 1989 r.  –  pracowniczka i kierowniczka Wydziału Słowiańskiego i Wschodnio-Europejskiego.

Urodziła się w Kuprowie na Litwie jako córka Michała i Jadwigi Kozłowów (vel Kozłowskich). Lata I wojny światowej spędziła w Nowej Wilejce, gdzie uczęszczała do szkoły podstawowej, a następnie, w latach 1925-1929  do szkoły średniej w Wołkowysku. W 1931 r. wyszła za mąż za prawnika Franciszka Wójcickiego. W latach 1933/1934 studiowała mediewistykę na Sorbonie, zaś od 1934 r. historię na Uniwersytecie Warszawskim, a od 1938 r. kontynuowała studia w Krakowie. Tam też spędziła z dwoma synami lata okupacji niemieckiej, pracując i kontynuując studia. W 1946 r. otrzymała magisterium, a w 1947 r. doktorat z historii i historii sztuki. Sytuacja polityczna w kraju była powodem jej emigracji wraz z synami do Szwecji (mąż został aresztowany i pozostał w Polsce).

W 1949 r. wyjechała do USA, gdzie rozpoczęła działalność bibliotekarską. W 1950 r. została  wolontariuszką Biblioteki Kongresu, a w 1951 r. zatrudniono ją na pół etatu jako konsultantkę, m.in. od katalogowania zbiorów polskich, opracowywania bibliografii, prowadzenia międzynarodowej wymiany, zamawiania książek, przygotowywania materiałów informacyjnych. Publikowała też artykuły m.in. o polskim szkolnictwie wyższym oraz o stanie polskiego bibliotekarstwa. Prowadziła szeroką akcję zakupu polskich wydawnictw. Redagowała podręczniki dotyczące szkolnictwa wyższego i bibliotek w Europie Wschodniej.

Od 1 września 1955 r. została zatrudniona na pełnym etacie jako kustosz zbiorów polskich i bułgarskich. Jeździła do Europy, w tym czterokrotnie do Polski, po wybór i zakup zbiorów oraz inicjowanie wymiany międzybibliotecznej. Zakupy obejmowały zarówno bieżącą produkcję wydawniczą, jak też rynek antykwaryczny. Zakres wymiany w Polsce obejmował 290 instytucji. Zapewniało to szerszy dopływ literatury zagranicznej, której zakupy były ograniczone, m.in. ze względu na wysokie ceny. W latach 1972-1979 brała też udział w wyborze polskich wydawnictw dla bibliotek amerykańskich, które przekazywano bezpłatnie, jako częściową rekompensatę za polskie zadłużenie. W 1966 r. podczas wizyty w Polsce towarzyszył jej dyrektor Biblioteki Kongresu Lawrence Quincy Mumford. Odwiedzili m.in. Międzynarodowe Targi Książki i wiele bibliotek. W 1978 r. była oficjalną przedstawicielką Biblioteki Kongresu na uroczystości pięćdziesięciolecia Biblioteki Narodowej.

W Bibliotece Kongresu organizowała liczne wystawy poświęcone wiedzy o Polsce, a także polsko-amerykańskim bohaterom: Tadeuszowi Kościuszce i Kazimierzowi Pułaskiemu oraz innym znanym postaciom polskiej kultury. W maju 1989 r., po 38 latach pracy, przeszła na emeryturę. Zmarła 19 X 1996 r.  

H. Ł.

Zob. też:
Zalewski Wojciech: Janina Wójcicka Hoskins (1912-1996) – jednoosobowa instytucja polska w Bibliotece Kongresu w Waszyngtonie. W: Kustosze zbiorów polskich za granicą. Warszawa: SBP, 2013, s. 227-237. (Bibliotekarze Polscy we Wspomnieniach Współczesnych ; t. 13)
Budrewicz Olgierd: Instytucja w instytucji. W: Między Wisłą a Mississippi. Warszawa 1989, s. 118-126
Petrozolin-Skowrońska Barbara: Janina Hoskins w Bibliotece Kongresu. „Bibliotekarz” 1976, nr 11/12, s. 308-312