10 rocznica śmierci Aleksandry Niemczykowej

22 lipca 2021 r. mija 10. rocznica śmierci dr Aleksandry Niemczykowej (1924-2011),  pracownika naukowo-dydaktycznego w Instytucie Bibliotekoznawstwa i Informacji Naukowej Uniwersytetu Warszawskiego. Urodziła się  w Wilnie jako córka Stanisława Cata-Mackiewicza i Wandy z Krahelskich.  W czasie wojny współpracowała z AK, m.in. jako kurierka i łączniczka. Współpracowała też z Radą Pomocy Żydom „Żegota”.  Pod koniec 1941 r. przedostała się z Wilna do Warszawy do rodziny Krahelskich. Uczyła się na tajnych kompletach. Maturę uzyskała w 1942 r. i podjęła studia historyczne na tajnym Uniwersytecie Ziem Zachodnich. Od 1945 r. mieszkała w Krakowie. Tam też w 1948 r. ukończyła studia na Uniwersytecie Jagiellońskim. Z bibliotekarstwem, a w szczególności z kształceniem zawodowym bibliotekarzy związała się na stałe od czasu podjęcia pracy w Bibliotece Publicznej  m.st. Warszawy (1951). Równolegle nauczała przedmiotów zawodowych oraz historii, pedagogiki   i psychologii w liceum bibliotekarskim.

Stopień doktora nauk humanistycznych uzyskała w 1965 r. na podstawie rozprawy dotyczącej kształcenia bibliotekarzy bibliotek powszechnych w Polsce w okresie międzywojennym, napisanej pod kierunkiem prof. Aleksandra Birkenmajera. Ważniejsze dokonania dr Niemczykowej, to: wypromowanie 126 magistrów bibliotekoznawstwa, opracowanie programów  zajęć dydaktycznych specjalizacji dla bibliotekarzy bibliotek szkolnych i pedagogicznych, przygotowanie raportu o stanie bibliotek resortu oświaty i wychowania w związku z planowaną reformą oświaty, przygotowanie dla Instytutu Kształcenia Nauczycieli autorskiego programu Bibliotekoznawstwo. Studium specjalne dla nauczycieli-bibliotekarzy szkolnych (bez studiów bibliotekoznawczych) (1977),  aktywny udział w pracach komisji programowej kształcenia bibliotekarzy przy Ministrze Kultury i Sztuki. Przedmiotem jej badań naukowych była rola bibliotek w edukacji dzieci, także niepełnosprawnych. Jest autorką  wielu artykułów opublikowanych w prasie fachowej, m.in. w „Przeglądzie Bibliotecznym”, „Rocznikach Bibliotecznych”, „Bibliotekarzu”. Brała udział w przygotowaniu i wydaniu (pośmiertnie) dzieł  ojca Stanisława Cata-Mackiewicza Odeszli w zmierzch. Wybór pism 1918-1966 (1968), Kto mnie widział, czego chciał… (1972). Współpracowała z polonią wileńską.

Oprócz intensywnej pracy naukowej i dydaktycznej  wychowała troje dzieci i udzielała się społecznie w Stowarzyszeniu Bibliotekarzy Polskich. Zmarła w Milanówku pod Warszawą i tam została pochowana.

K.K.

Zob. też:
Radziejowska-Hilchen Anna: Aleksandra Niemczykowa (1924-2011), w: Organizatorzy, bibliografowie, dydaktycy. Warszawa : SBP, 2015, s. 153-161 (Bibliotekarze Polscy we Wspomnieniach Współczesnych ; t. 14)