50 rocznica śmierci Jadwigi Bornsteinowej

10 kwietnia 2021 r. mija 50. rocznica śmierci Jadwigi Bornsteinowej (córka Jerzego Goldmana i Emilii z Paprockich), bibliotekarki, popularyzatorki Uniwersalnej Klasyfikacji Dziesiętnej, organizatorki badań nad statystyką biblioteczną.

Urodziła się w 1877 r. w Warszawie w rodzinie inteligenckiej. Po ukończeniu IV gimnazjum miejskiego i kursów rysunków technicznych rozpoczęła pracę w Miejskim Biurze Wodociągów i Kanalizacji. Przez rok była nauczycielką w żeńskim gimnazjum. Była uzdolniona artystycznie (wykonywała reprodukcje malarskie, rysunki architektoniczne). Interesowała się naukami przyrodniczymi. W 1907 r. wyszła za Benedykta Bornsteina, filozofa, profesora Wolnej Wszechnicy Polskiej, po wojnie profesora Uniwersytetu Łódzkiego. Ze względu na stan zdrowia (płuca) rodzina wyprowadziła się poza Warszawę. W tym czasie Bornsteinowa nie podejmowała pracy zawodowej, natomiast dokształcała się oraz zajmowała się tłumaczeniami. W 1915 r. podjęła pracę w Bibliotece Publicznej w Warszawie. Pracowała tu 6 lat w różnych działach, poznała opracowanie rzeczowe według Uniwersalnej Klasyfikacji Dziesiętnej. Następnie przez 17 lat, do 1939 r. pracowała w GUS, najpierw w Bibliotece, a potem w innym wydziale, gdzie zajmowała się statystyką życia kulturalnego i oświaty pozaszkolnej. Mieściła się tu także statystyka biblioteczna. W czasie wojny Bornsteinowie pozostali w Warszawie, a po powstaniu warszawskim znaleźli się w Częstochowie, następnie w Łodzi, gdzie Benedykt został zatrudniony na Uniwersytecie. W tym czasie Bornsteinowa prowadziła kursy i szkolenia dla bibliotekarzy w Miejskiej Bibliotece Publicznej w Łodzi. Po śmierci męża w 1950 r. wróciła do Warszawy i w wieku 73 lat podjęła pracę w Bibliotece Narodowej (dyrektorem był wówczas Władysław Bieńkowski). Zajmowała się opracowaniem rzeczowym w „Przewodniku Bibliograficznym” według UKD, prowadziła zajęcia na kursach organizowanych przez Instytut Bibliograficzny. W 1958 r. przeszła na emeryturę, udzielając do końca życia konsultacji pracownikom Zakładu „Przewodnika Bibliograficznego”.  

Nazwisko Jadwigi Bornsteinowej kojarzone jest przede wszystkim z Uniwersalną Klasyfikacją Dziesiętną, którą jako pierwsza rozpropagowała w polskich bibliotekach. W 1925 r. opublikowała pierwszy podręcznik bibliotekarski Zasady klasyfikacji dziesiętnej. Pisała poradniki do tej klasyfikacji, organizowała szkolenia i kursy. W 1951 r. opublikowała wydanie skrócone UKD dla potrzeb „Przewodnika Bibliograficznego” (kontynuowane przez Henryka Sawoniaka i Jadwigę Czarnecką). Inną dziedziną jej zainteresowań było bibliotekarstwo dziecięce. Tłumaczyła też książki dla dzieci. Mniej znaną, choć istotną jej działalnością, była statystyka biblioteczna.

Zmarła 10 kwietnia 1971 r. w wieku 93 lat.

J.S.

Zob. też:
Morsztynkiewiczowa Irena: Klasyfikacja dziesiętna, bibliotekarstwo, statystyka życia kulturalnego – Jadwiga Bornsteinowa. W: Portrey bibliotekarzy polskich. Wrocław: Ossolineum, 1980, s. 39-51
Tadeusiewicz Hanna: Bornsteinowa Jadwiga. W: Słownik pracowników książki polskiej. Suplement. Warszawa – Łódź: PWN, 1986, s. 26