50 rocznica śmierci Ryszarda Przelaskowskiego

11 lutego mija 50. rocznica śmierci Ryszarda Przelaskowskiego (1903-1971), historyka, archiwisty, bibliotekarza, bibliografa.

Po ukończeniu w 1924 r. studiów historycznych na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Warszawskiego,  podjął pracę w  Archiwum Akt Dawnych w Warszawie (1924-1934), a następnie Archiwum Miejskim Warszawy (1935-1939).  W 1927 r. uzyskał stopień doktora filozofii na podstawie pracy Sejm Warszawski roku 1825. W 1929 r. przebywał  w Paryżu na  rocznym stypendium rządu francuskiego. W sierpniu 1939 został zastępcą dyrektora Biblioteki Publicznej m.st. Warszawy, a w maju 1940 r. objął funkcję p.o. dyrektora, którą pełnił do 30.11.1942 r. Z wielkim zaangażowaniem chronił zbiory  Biblioteki i personel przed represjami w czasie wojny.  W czasie okupacji współpracował z ruchem oporu. Po Powstaniu Warszawskim brał udział  w ratowaniu zbiorów bibliotek warszawskich. Ponownie objął stanowisko dyrektora Biblioteki Publicznej m.st. Warszawy 26.01.1945 r. Przez 4 lata kierował odbudową i rozbudową Biblioteki i jej filii. Odwołany ze stanowiska 30.09.1949 r. pracował  w  Naczelnej Dyrekcji Muzeów Ministerstwa Kultury i Sztuki  i Przedsiębiorstwie Państwowym „Artos” oraz w Centralnym Instytucie Dokumentacji Naukowo-Technicznej (1952-1957 ). Od 1955 r. związał się z Polską Akademią Nauk w Warszawie; najdłużej pracował w Instytucie Historii (1958-1971).  Równolegle prowadził działalność dydaktyczną  i naukową. W latach 1959-1968 był wykładowcą  w Katedrze Bibliotekoznawstwa UW.

Jest autorem  około 100 prac z  historii, archiwistyki, bibliografii i bibliotekarstwa. Szczególne miejsce w tym dorobku zajmuje Biblioteka Publiczna m.st. Warszawy, zwłaszcza jej działalność w okresie okupacji i w pierwszym roku powojennej odbudowy (m.in.:  Zarys działalności Biblioteki Publicznej w okresie drugiej wojny światowej W: Z dziejów książki i bibliotek w Warszawie; Wspomnienia o pracy w Bibliotece Publicznej m.st. Warszawy w okresie drugiej wojny światowej W: Walka o dobra kultury).  Dla Państwowego Ośrodka  Kształcenia Korespondencyjnego Bibliotekarzy opracował kilka skryptów. Jest współautorem podręcznika Bibliotekarstwo naukowe (Warszawa 1956, rozdz. Organizacja biblioteki. Sieci i rodzaje bibliotek w Polsce).

Był członkiem Związku Bibliotekarzy i Archiwistów Polskich od 1946 r., a następnie Stowarzyszenia Bibliotekarzy Polskich, pierwszym przewodniczącym Zarządu Okręgu SBP m.st. Warszawy, członkiem Zarządu Głównego SBP. Z jego inicjatywy powołano przy ZG SBP Komisję ds. budownictwa i wyposażenia bibliotek, której przewodniczył (1960-1963). Wchodził w skład kolegium redakcyjnego  „Przeglądu Bibliotecznego” (1956-1968). Brał udział w pracach nad projektem ustawy o bibliotekach.

J.J.

Zob. też:
Pawlikowska Ewa: W służbie historiografii i bibliotekarstwa – Ryszard Przelaskowski. W: Twórcy nowoczesnego bibliotekarstwa polskiego. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo, 1974, s. 279-293
Pawlikowska Ewa: Przelaskowski Ryszard. W: Słownik pracowników książki polskiej. Suplement. Warszawa – Łódź: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1986, s. 177-178