Hybrydowe czytanie na przerwie – podsumowanie I Międzynarodowej edycji V Ogólnopolskiej akcji „Przerwa na czytanie”

W październiku 2020 r. odbyło się wielkie międzynarodowe święto czytelnicze. Realizacja tegorocznej I Międzynarodowej edycji V Ogólnopolskiej akcji „Przerwa na czytanie” przypadła na czas pandemii. Ten trudny czas różnych obostrzeń miał wpływ na wszystkie dziedziny życia człowieka, jak również na edukację. Jednak mimo różnych przeciwności w wielu placówkach oświatowych w Polsce i za granicą udało się przeprowadzić akcję. Czy zeszłoroczny rekord został pobity? Ile szkół czytało i z jakich krajów, oraz jak przebiegła przerwa na czytanie? O tym wszystkim możecie przeczytać w podsumowaniu.

DWA WYMIARY CZYTANIA

Aby podkreślić znaczenie biblioteki w społeczności szkolnej termin akcji został przeniesiony na październik, w którym obchodzony jest Międzynarodowy Miesiąc Bibliotek Szkolnych. W związku z dużą liczbą zachorowań na COVID- 19 w połowie trwania akcji klasy IV-VI i szkoły ponadpodstawowe przeszły na edukację zdalną. Ten niesprzyjający czas i ciągłe zmiany mocno wpłynęły na placówki oświatowe, ich chęci, pomysły oraz możliwości przeprowadzenia działania. Wielu koordynatorów podkreślało, że w tym roku jest trudniej przeprowadzić akcję, część szkół już wcześniej pracowała hybrydowo a nauczyciele i uczniowie byli na kwarantannie, ciężko było też połączyć ideę wspólnego czytania z zakazem zgromadzeń. W 241 szkołach mimo wstępnej deklaracji udziału nie udało się zrealizować „Przerwy na czytanie”.
Jednak społeczność szkolna po raz kolejny pokazała, że nawet w tak niesprzyjających warunkach przy odrobinie chęci można przeprowadzić akcję. Szkoły dopasowały swoje warunki lokalowe do coraz to nowych obostrzeń. Bicie rekordu przekraczało nie tylko granice państw, nauka zdalna spowodowała przeniesienie działań do Internetu. Realizacja akcji odbyła się w dwóch wymiarach: tradycyjnym szkolnym tak jak w zeszłym roku poprzez czytanie np. na dworze, korytarzach czy z powodu reżimu sanitarnego w zespołach klasowych oraz drugim wirtualnym online, przez nowoczesne komunikatory. Podczas niektórych lekcji online zarządzono przerwę na czytanie. Zdalne domowe czytanie stało się przerwą nie tylko dla ucznia, ale też rodzeństwa i całej rodziny, którzy wspólnie dołączyli do bicia rekordu. W niektórych placówkach starsi uczniowie czytali online młodszym kolegom będącym w szkole. Nauczyciele podkreślali, że bardzo istotna jest zwłaszcza w czasach pandemii integracja uczniów i nauczycieli.

LICZY SIĘ POMYSŁ

Kreatywności koordynatorów nie miała granic. Czytanie ubarwiały wystawy i  konkursy fotograficzne na  „najbardziej zaczytaną osobę” czy „największą ilość czytających osób uwiecznionych w kadrze”. Ciekawym pomysłem było klasowe ubranie się do czytania w jednym wylosowanym wcześniej kolorze, przebranie się za bajkową postać, wieże czytelnicze, gry terenowe np. „Literacka przygoda” czy węże czytelnicze, które polegały na czytaniu fragmentu książki i przekazaniu jej dalej kolejnej osobie.
Odbywały się inscenizacje wierszy dla dzieci i wyzwania np. Manequin challenge w Witnicy, który polegał na nagraniu filmu, na którym uczestnicy biorący udział w akcji zastygają w bezruchu jak manekiny. Nad szkołami latały drony, które rejestrowały zbiorowe bicie rekordu na boisku i dzieci ustawione w inspirujące czytelnicze hasła. Biblioteki szkolne były przygotowane na zwiększoną ilość wypożyczeń, zaś uczniowie, którzy nie przynieśli swoich książek mogli np. losowo wypożyczyć książkę spośród wybranych przez bibliotekarza, a przy okazji zobaczyć jakie nowości posiada biblioteka. Przerwa na czytanie była okazją do rozpoznania preferencji czytelniczych uczniów, w jednej ze szkół każda klasa przygotowała propozycje tzw. „Szóstka na szóstkę” nowości wydawniczych, jakie chcieliby zakupić do swojej biblioteki. Interesującym pomysłem było również działanie pt. „Drzwi do książki”, które polegało na wspólnym ozdobieniu zewnętrznej części drzwi cytatami ilustracjami i różnymi motywami związanymi z książką/książkami, które w dana klasa lubi i poleca. Bardzo dobrze sprawdziły się wydzielone „Strefy czytania” dla najmłodszych uczniów, w których koledzy lub nauczyciele czytali na głos.

„PŘESTÁVKA NA ČTENÍ” I ETWINNING

Drugim ważnym celem zaraz po promocji czytelnictwa była dla nas integracja środowiska lokalnego oraz wzmocnienie współpracy szkół polskich z zagranicznymi. Realizacja naszego zamierzenia nie byłaby możliwa bez zaangażowanych koordynatorów szkolnych, którzy zaprosili do wspólnego bicia rekordu np. szkoły zagraniczne, Biblioteki Publiczne, Pedagogiczne, Przedszkola, Urzędy Gmin i nie tylko. II LO w Ostrołęce biło rekord z Wydziałem Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego, Wyższą Szkołą Administracji Publicznej w Ostrołęce, Gminną Biblioteką Publiczną w Rzekuniu, Zakładem Ubezpieczeń Społecznych w Ostrołęce i Urzędem Skarbowym w Ostrołęce! Udowodniono tym samym, że „Przerwa na czytanie” należy się każdemu nie tylko uczniom.
W tej edycji został pobity jeden z rekordów, w akcji uczestniczyło 17 placówek oświatowych z 14 krajów: Litwy (Jaszuny, Lentwaris), Irlandii (Dublin), Austrii (Wiedeń), Francji (Strasburg), Bułgarii (Panagyurishte), Czech (Holubova), Portugalii (Fafe), Włoch (Alatri, Lanciano), Słowacji (Zákamenné-Poriečie), Rumunii, Chorwacji (Ploče), Kazachstanu (Żanaszar), Białorusi (Pińsk) i Ukrainy (Romanów, Strzelczysk).
Niecodzienny projekt został stworzony w Zespole Szkolno-Przedszkolnym w Braciejówce wraz ze szkołami z Włoch, Słowacji, Rumunii, Chorwacji. Za pośrednictwem Etwinning p. Justyna Piątek zaproponowała międzynarodowej społeczności szkolnej przyłączenie się naszej akcji. Ustalono, ze wszystkie zaangażowane kraje będą czytać 21 rozdział „Małego Księcia” w swoim języku. Postanowiono iść o krok dalej, nagrać dźwięk i wymienić się efektami pracy a następnie szukać podobieństw i różnic w wydźwięku języka i zapisanym słowie szkół zaangażowanych. By wzmocnić efekt i wykazać melodyjność języka zaproponowano również nagranie w swoim języku "Ody do radości".

Szkoły polonijne podkreślały, że akcja spowodowała zainteresowanie książkami w języku ojczystym. Tutaj również klasy starsze czytały dzieciom, a panie od litewskiego czytały z dziećmi po litewsku. Dwunastacy nagrali opowiadania „Voveriuko metai“, które mają służyć jako materiał dydaktyczny na lekcjach języka litewskiego w klasach początkowych. Dla Szkoły Polskiej w Dublinie ważne było to, że szkoła zagraniczna miała możliwość uczestniczenia w tak ciekawej formie promocji czytelnictwa. Po udanych akcjach nauczyciele deklarowali włączenie do szkół na stałe tego typu działań.

„CZYTAM TO NA CO MAM OCHOTĘ”

Czy udało się  zwrócić uwagę uczniów na czytanie jako atrakcyjną formę spędzania czasu wolnego w szkole i w domu? Czy tego typu akcje sprzyjają polubieniu książki i mają szansę konkurować z telefonem i tabletem?
W naszych założeniach staraliśmy się nie narzucać ani tematyki ani określonego typu książek, bo wiemy, że uczniowie mają różnorodne upodobania czytelnicze. Taka dowolność daje możliwość poznania preferencji czytelniczych młodych odbiorców słowa pisanego i nie powoduje pewnego oporu wobec z góry narzuconego tematu i przymusu czytania czegoś, czego się nie lubi. Dąży do sprawienia radości, ekscytacji i przyjemności z czytania. Przerwa na czytanie została potraktowana przez wielu uczniów jako forma zabawy.
W sprawozdaniach często pojawiały się stwierdzenia, że akcja przyniosła bardzo pozytywny odzew wśród uczniów. Dzieciom bardzo podobało się, że uczestniczyły w biciu rekordu wspólnie z innymi uczniami z całej Polski i świata. Działanie łączyło pokolenia, młodsi chętniej przystąpili do czytania, za to starsi uczniowie z przyjemnością stawali się tutorami młodzieżowymi i czytali lub nagrywali audiobooki np. przedszkolakom i pierwszoklasistom. Przerwa na czytanie była okazją do wymiany książek i opinii na ich temat. W działania chętnie włączał się Samorząd Uczniowski i Koła Biblioteczne. Na uwagę zasługuje fakt, że akcja dotarła do tych uczniów, którzy nie mają po drodze z czytaniem i książką. Koordynatorzy zauważali, że część uczniów była w bibliotece po raz pierwszy, a niektórzy z nich stali się prawie codziennymi gośćmi.

OKIEM KOORDYNATORA

W sprawozdaniach przeczytaliśmy, że „akcja przerosła oczekiwania organizatorów szkolnych”, „superinicjatywa”, „bardzo trafiona i potrzebna”, „niewielkim nakładem pracy można promować czytelnictwo w całej szkole”. Bardzo nas cieszą tak pozytywne komentarze! Jesteśmy przekonani, że czytanie ma MOC.

Zdaniem szkolnych koordynatorów „Przerwa na czytanie”:

• świetnie propaguje czytanie i powinno częściej organizować tego typu akcje;
• każdy może pokazać, co czyta i robić to na miarę swoich możliwości;
• daje szansę tym uczniom, którzy nie mają w domu kontaktu z książką;
• świadomość zbiorowego czytania stworzyła potrzebę uczestnictwa w akcji;
• wielu uczniów odkryło bibliotekę i dotarło do ciekawych książek;
• wspaniale rozwinęła zainteresowanie szkolną biblioteką;
• akcja pomogła uczniom wychwycić nowości biblioteczne i rozwinąć indywidualne zainteresowania;
• takie akcje bardzo podobają się uczniom i nauczycielom;
• od uczniów nie wymagane jest dodatkowe przygotowanie i może dlatego czerpią z tego przyjemność;
• element wspólnego bicia rekordu sprzyja kreatywności;
• nawet nieczytające osoby chciały czytać;
• czytanie grupowe ośmiela;
• akcja pokazała nam, że każdego dnia należy przybliżać uczniom korzyści z czytania książek. W naszej szkole środa pozostała już na stałe jako dzień czytania na przerwach i lekcjach;
• po przeprowadzeniu akcji, zorganizowano w szkole, ,Piątek dniem książki" w klasach edukacji wczesnoszkolnej.

Mamy nadzieję, że natychmiastowe efekty akcji m. in. oblężone biblioteki, zwiększona ilość wypożyczeni w bibliotece szkolnej przełożą się na długofalowe i zaowocują wspaniałymi czytelnikami.

REKORD?

Podsumowując:

Do tegorocznej I Międzynarodowej edycji V Ogólnopolskiej akcji „Przerwa na czytanie” zgłosiło się 1177 instytucji, zaś w akcji wzięło udział łącznie 874 placówek oświatowych, w tym 17 zagranicznych z 14 wcześniej wymienionych krajów.

618 instytucji uczestniczyło w akcji po raz pierwszy, 156 po raz drugi, 68 po raz trzeci, 18 po raz czwarty i 14 po raz piąty! Niektóre szkoły pobiły swój zeszłoroczny rekord wewnątrzszkolny! Najwięcej osób bo aż 1234 czytało w Szkole Podstawowej nr 14 w Bydgoszczy oraz w Szkole Polskiej im. Janusza Korczaka przy Ambasadzie RP w Dublinie, w której czytało 936 osób!

Akcja zakładała pobicie zeszłorocznego rekordu w liczbie osób czytających na przerwie tj. 158  809. Zeszłoroczny rekord, który padł w warunkach normalnych nie został pobity,  ale mamy nowy rekord w liczbie osób czytających  na przerwie w czasie pandemii i wynosi on 149 851 osób! Wszystkim uczestnikom, koordynatorom i innym zaangażowanym osobom bardzo dziękujemy!  Dla wszystkich placówek oświatowych biorących udział w akcji przygotowaliśmy dyplomy, zaś dla koordynatorów podziękowania, pliki są do pobrania na stronie Biblioteki Pedagogicznej WOM w Gorzowie Wlkp.

Akcja  realizowana  była  w  ramach  Międzynarodowego Miesiąca Bibliotek Szkolnych oraz kampanii społecznej „Cała Polska czyta dzieciom”.
Honorowy patronat nad akcją objęli: Marszałek Województwa Lubuskiego - Elżbieta Anna Polak, Lubuski Kurator Oświaty - Ewa Rawa, Ośrodek Rozwoju Edukacji, Ośrodek  Rozwoju  Polskiej Edukacji za Granicą.
Patronat medialny sprawowali: IBBY Polska, portal SBP.pl, Biblioteki Szkolne Online, Serwis Elektroniczna Biblioteka Pedagogiczna SBP.

Koordynator akcji:

Anna Giniewska
Biblioteka Pedagogiczna Wojewódzkiego Ośrodka Metodycznego w Gorzowie Wielkopolskim
e-mail: przerwanaczytanie2020@gmail.com

LICZBA UCZESTNIKÓW WG WOJEWÓDZTW:

śląskie 101
lubuskie 94
mazowieckie 85
małopolskie 79
wielkopolskie 76
dolnośląskie 61
pomorskie 54
zachodniopomorskie 50
lubelskie 46
warmińsko-mazurskie 42
łódzkie 40
kujawsko-pomorskie 39
podkarpackie 35
opolskie 27
podlaskie 20
świętokrzyskie 20
poza granicami Polski 5

Mapa: