30 rocznica śmierci Alodii Kaweckiej-Gryczowej

16 czerwca 2020 r. minęła 30. rocznica śmierci prof. Alodii Kaweckiej-Gryczowej (1903-1990), historyka kultury, bibliologa, bibliografa, bibliotekarki,  wieloletniej kierowniczki Pracowni Bibliografii Staropolskiej Instytutu Badań Literackich PAN i Zakładu Starych Druków Biblioteki Narodowej.

Studia polonistyczne ukończyła na Uniwersytecie Jagiellońskim w 1928 r. Po kilkumiesięcznej praktyce w Bibliotece Jagiellońskiej przez dwa lata pracowała w  Bibliotece Kórnickiej. W 1930 r. rozpoczęła pracę w Dziale Starych Druków BN. W 1932 r. na UJ uzyskała tytuł doktora w zakresie filozofii. W czasie wojny pracowała w BN jako wolontariuszka. W czasie powstania warszawskiego uczestniczyła w ochranianiu zbiorów starych druków w ówczesnej siedzibie BN na ul. Rakowieckiej 6, a następnie w tzw. akcji pruszkowskiej ratowania najcenniejszych zbiorów bibliotecznych, muzealnych i archiwalnych w zburzonej Warszawie.

W maju 1945 rozpoczęła pracę w Ministerstwie Oświaty i wraz z mężem Józefem Gryczem,  przystąpiła do organizowania Oddziału Dawnej Książki, który jako Ośrodek Opieki nad Dawną Książką został włączony w 1950 r. do BN. Jednocześnie do BN powróciła Gryczowa, której powierzono kierownictwo Ośrodka i Działu Starych Druków. W 1954 r. została mianowana profesorem nadzwyczajnym. Pod jej kierownictwem podjęte zostały prace nad odtworzeniem centralnego katalogu inkunabułów w Polsce oraz utworzeniem centralnego katalogu starych druków. Ważnym elementem jej działalności w BN były wystawy poświęcone historii drukarstwa polskiego, których była autorką, komisarzem lub konsultantem naukowym.

Jest autorką wielu publikacji i opracowań, dotyczących historii książki polskiej, problematyki księgoznawczej związanej z odrodzeniem i reformacją oraz drukarstwa staropolskiego, m.in. książek Z dziejów polskiej książki w okresie Renesansu, Zarys dziejów piśmiennictwa polskiego w Prusach Wschodnich, Biblioteka ostatniego Jagiellona : pomnik kultury renesansowej czy Ariańskie oficyny wydawnicze Rodeckiego i Sternackiego : dzieje i bibliografia.  Była redaktorem naukowym lub sama opracowywała poszczególne tomy takich ważnych wydawnictw jak Polonia typographica saeculi sedecimi : zbiór podobizn zasobów drukarskich tłoczni polskich XVI stulecia, fundamentalnego katalogu inkunabułów w Polsce Incunabula quae in bibliothecis Poloniae asservantur, a współpracując z Pracownią Bibliografii Staropolskiej IBL, wydawnictwa encyklopedycznego Drukarze dawnej Polski od XV do XVIII wieku.

Wchodziła w skład rad naukowych Biblioteki Kórnickiej, Biblioteki Narodowej, IBL PAN. Brała udział w pracach Towarzystwa Przyjaciół Książki w Warszawie, Towarzystwa do Badania Dziejów Reformacji w Polsce, Komisji ds. Badania Renesansu i Reformacji, Towarzystwa Naukowego Warszawskiego.

Została uhonorowana licznymi odznaczeniami, m.in. Krzyżami Kawalerskim i Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski. W 1990 r. otrzymała tytuł doktora honoris causa Uniwersytetu Wrocławskiego.

E.B.

Zob. też:

Alodia Kawecka-Gryczowa. https://pl.wikipedia.org/wiki/Alodia_Kawecka-Gryczowa
Buchwald-Pelcowa Paulina: Bibliotekarka i uczona – Alodia Kawecka-Gryczowa. W: W kręgu nauki i bibliotek. Warszawa: SBP, 1993, s. 28-41 (Bibliotekarze Polscy we Wspomnieniach Współczesnych ; t. 3)
Bułhak Henryk: Alodia Kawecka-Gryczowa (1903-1990). „Przegląd Biblioteczny” 1991, z. 1, s. 101-106
Kawecka-Gryczowa Alodia: Ochrona zbiorów Biblioteki Narodowej. W: Walka o dobra kultury. Warszawa 1939-1945. T. 1. Warszawa: PIW, 1970, s. 179-242
Tadeusiewicz Hanna: Kawecka-Gryczowa Alodia. W: Słownik pracowników książki polskiej. Suplement II. Warszawa: SBP, 2000, s. 76-77