35 rocznica śmierci Heleny Więckowskiej

10 kwietnia 2019 r. minęła 35 rocznica śmierci prof. Heleny Więckowskiej (4.05.1897 –10.04.1984). Należała do pokolenia twórców nowoczesnego bibliotekarstwa polskiego. Studiowała historię na Uniwersytecie Warszawskim (1918-1922). W 1925 r. uzyskała stopień doktora w zakresie historii Polski XIX w.  Przez całe życie łączyła zainteresowania historyczne z bibliotekarskimi. Przedmiotem jej szczególnego zainteresowania naukowego był Joachim Lelewel, historyk, bibliograf, bibliotekarz.

Pracę zawodową rozpoczęła Więckowska w Oddziale Rękopisów Biblioteki Narodowej (1927).Wspólnie z Adamem Lewakiem opracowywała rękopisy raperswilskie i battigniolskie, stosując nowoczesną metodę katalogowania, przyjętą następnie za podstawę ogólnopolskiej instrukcji katalogowania rękopisów bibliotecznych. Następnym etapem jej pracy był Dział Druków Nowych BN, którym kierowała od 1936 r. Do 1948 r. pracowała w BN.

Największą część twórczej pracy poświęciła Bibliotece Uniwersytetu Łódzkiego Od 1948 r.  przez 20 lat pełniła  funkcję dyrektora tej Biblioteki. Wdrożyła nowe formy i metody pracy (informację naukową, przysposobienie biblioteczne i bibliograficzne studentów, wykształcenie fachowe kadry). Od 1949 r. prowadziła wykłady z bibliotekoznawstwa i nauki o rękopisach na Uniwersytecie Łódzkim i Warszawskim. W 1953 r. powierzono jej funkcję kierownika Katedry Bibliotekoznawstwa UŁ.  Otrzymała wówczas  nominację  na stanowisko profesora nadzwyczajnego.

Bogaty dorobek naukowy i publicystyczny Więckowskiej obejmuje ponad 200 pozycji.

Jej największe dzieło edytorskie to Listy emigracyjne Joachima Lelewela, któremu  poświęciła także ostatnią publikację Joachim Lelewel – uczony, polityk, człowiek (1980). Opracowała studium historyczne Akademickie kształcenie bibliotekarzy, sięgające od tradycji Komisji Edukacji Narodowej do XX wieku (1979). Była współautorką Podręcznego słownika bibliotekarza, współredaktorką największych opracowań słownikowych i encyklopedycznych: Encyklopedii wiedzy o książce, Encyklopedii współczesnego bibliotekarstwa polskiego, współredagowała czasopisma: „Przegląd Biblioteczny”, „Roczniki Biblioteczne”, „Rocznik Biblioteki Narodowej”. Z jej inicjatywy podjęto wydawanie w Katedrze Bibliotekoznawstwa UŁ Słownika pracowników książki polskiej.

Powadziła imponującą działalność na forum międzynarodowym jako wiceprzewodnicząca IFLA, gdzie współpracowała z sekcjami bibliotek narodowych i uniwersyteckich,  kształcenia zawodowego, budownictwa i wyposażenia bibliotecznego (utworzonej na wniosek delegacji polskiej).

Po przejściu na emeryturę (1969) przeniosła się do Warszawy i nadal aktywnie uczestniczyła w pracach naukowych i życiu zawodowym. Jako przewodnicząca Zespołu Dydaktyczno-Wychowawczego Bibliotekoznawstwa i Informacji Naukowej, powołanego przez ministra Nauki, Szkolnictwa Wyższego i Techniki, kierowała pracami zespołu przygotowującego koncepcje i programy  studiów bibliotekoznawczych i informacji naukowej. Uczestniczyła w pracach zarządu głównego SBP, reprezentowała organizację na sesjach IFLA. Brała udział w pracach rad naukowych instytutów bibliotekoznawstwa. Była członkiem towarzystw naukowych Warszawy i Łodzi.

Zob. też:

Dembowska Maria: Historyk, bibliotekarz, pedagog-Helena Więckowska. W: W kręgu nauki i bibliotek, Warszawa 1993, s. 63-72. (Bibliotekarze Polscy we Wspomnieniach Współczesnych ; t. 3)
Helena Więckowska 1897-1984, Łódź. 1988
Więckowska Helena. W: Słownik pracowników książki polskiej. Suplement II, Warszawa 2000, s. 177-179