Wojewódzka Biblioteka Publiczna w Łodzi otrzymała dofinansowanie Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z programu „Partnerstwo dla książki”. Instytucją zarządzającą programu jest Instytut Książki w Krakowie. Adresatami szkoleń w ramach projektu Kreatywni w interaktywnej bibliotece! byli pracownicy bibliotek ogólnych, obsługujących młodego użytkownika, pracownicy filii i oddziałów dla dzieci i młodzieży, a także pracownicy WBP w Łodzi. Wzięcie udziału w projekcie miało za zadanie zwiększenie kompetencji bibliotekarzy i poszerzenie ich wiedzy dotyczącej nowych, innowacyjnych form pracy z czytelnikiem przy wykorzystaniu nowych technologii. Przeprowadzono webinarium oraz cykl warsztatów na temat gier terenowych, gier mobilnych i planszowych, wykorzystania video scribingu oraz fotografowania metodą sleeveface.
Założonym celem było uzyskanie przez bibliotekarzy nowych umiejętności, poznanie innowacyjnych form promocji biblioteki i literatury, organizacji ciekawych zajęć dla dzieci i młodzieży, korzystanie z nowoczesnych technologii, rozszerzenie zakresu usług bibliotek i dostosowanie ich do potrzeb czytelników. Zdobycie przez bibliotekarzy umiejętności inicjowania w bibliotece interaktywnych działań dla różnych grup wiekowych pozwoli uwzględnić potrzeby edukacyjne i kulturalne dzisiejszych czytelników. Zadanie objęło 7 jednodniowych warsztatów, łącznie zostało przeszkolonych ok. 120 bibliotekarzy. Warsztaty z gamifikowania literatury i tworzenia gier mobilnych były poprzedzone szkoleniem on-line. Webinarium miało stanowić wprowadzenie do tematu i zachęcić do udziału w warsztatach organizowanych w WBP.
Uczestnictwo w warsztatach wpłynie na zwiększenie oferty edukacyjnej dla dziecięcego i młodzieżowego użytkownika. Wybrane przykłady zgamifikowanych książek, stworzenie gry miejskiej oraz nowe technologie mogą być dobrym sposobem na pozyskanie nowych czytelników. Gry terenowe, jako narzędzia pełniące funkcje rozrywkowe, ale także promocyjne, są doskonałym środkiem służącym poprawie lokalnego wizerunku bibliotek. Gry towarzyskie to nie tylko doskonała rozrywka i niekonwencjonalny sposób spędzenia wolnego czasu, ale również możliwość rozwijania umiejętności logicznego myślenia. Uczą one strategii, spostrzegawczości, zręczności i szybkiej reakcji. Uczestnicy warsztatów dowiedzieli się: jakie są najnowsze trendy w świecie gier, jak skompletować atrakcyjną kolekcję gier dla biblioteki , jak docierać do zainteresowanych, jak korzystać z gier w celu promocji czytelnictwa, czym są gry terenowe, jakie są ich rodzaje, które z nich mogą być wykorzystane przez biblioteki. Omówione zostały teoretyczne oraz praktyczne aspekty ich organizacji. Dzięki specjalnym programom uczestnicy metodą video scribing’u stworzyli oryginalne animacje, zaś zasady sztuki fotografowania sleeveface pozwoliło stworzyć ciekawe fotografie. W ćwiczenia warsztatowe zostało włączone również webinarium jako wprowadzenie do gamifikowania. Bibliotekarze wypracowali metody, poprzez które będą zachęcać do poznawania oferty edukacyjnej i kulturalnej bibliotek przez zabawę z wykorzystaniem wyobraźni i kreatywności.
Cykl warsztatów „Narracja nielinearna - mariaż gier i literatury” zaczęliśmy już w czerwcu 2018 r. nauką tworzenia scenariuszy gier na podstawie wybranej literatury, które poprzedziło webinarium „Od opowieści do gry, czyli jak zaadaptować fabułę książki na potrzeby gry”. Kolejne warsztaty odbywały się w miesiącach wrzesień-listopad 2018 r.
Warsztaty „Narracja nielinearna - mariaż gier i literatury” to dwudniowe szkolenie, prowadzone w odstępach tygodniowych ze względu na zadania do wykonania dla uczestników. Dzięki tym warsztatom uczestnicy dowiedzieli się jak połączyć świat literatury i gier, aby zachęcić do czytania właśnie poprzez grę. Z książki można zrobić grę miejską lub planszową, ale jeśli ma to być dobra gra, musimy wiedzieć jak skonstruować wciągającą fabułę. Gry zadomowiły się we współczesnych bibliotekach. Młodzi ludzie są bardzo wrażliwi na mechanizmy i techniki psychologiczne stosowane w grach video. Bibliotekarze zaczynają projektować własne gry, które przyciągają do nich zupełnie nowych odbiorców. Podczas warsztatów bibliotekarze dowiedzieli się, jak czytać książki, żeby przekładać ich treść na potrzeby gry (zgamifikować), jak przebiega proces decyzyjny w rozgrywkach i na czym polega komplikowanie go w taki sposób, aby gracz czuł, że ma wpływ na przebieg wydarzeń w grze, omówione zostały tajniki zarządzania emocjami graczy, tak, aby zrobić z gracza bohatera i stawiać mu kolejne wyzwania, dowiedzieli się jak zaprojektować grę dopasowaną do otoczenia i potrzeb czytelników odwiedzających bibliotekę. Były to warsztaty, podczas których kładziony był nacisk na praktyczny wymiar pracy. Uczestnik miał posiąść wiedzę pozwalającą mu samodzielnie zaprojektowanie fabuły gry, którą będzie mógł przeprowadzić w swojej bibliotece. Prowadzący zajęcia, Piotr Milewski zajmuje się projektowaniem gier, jest wykładowcą na Uniwersytecie Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy; autorem kilkudziesięciu larpów, gier miejskich, planszowych i karcianych.
Uzupełnieniem warsztatów „Narracja nielinearna - mariaż gier i literatury” był jednodniowy warsztat „Gra w czytanie na smartfonie – praktyczne sposoby przyciągnięcia do bibliotek i instytucji kultury pokolenia Y i Z z wykorzystaniem gamifikacji”. Millenialsi oraz pokolenie Z kochają gry, smartfony i tablety. Gamifikacja działań kulturalnych i ich marketing, zwłaszcza na smartfonach, to nowa szansa na przyciągnięcie ludzi spoza jej obiegu. Na szkoleniu uczestnicy dowiedzieli się czym jest gamifikacja i jakie może mieć zastosowania w bibliotece przy promocji czytelnictwa, rozwijaniu interakcji czytelnika z książką, jak tworzyć ofertę edukacyjną w zakresie gamifikacji w bibliotece, aby zachęcić pokolenie Y i Z do zabawy w gamifikowanie książek.
Zwieńczeniem zajęć było samodzielne przygotowanie fragmentu prostej gry typu PokemonGO. Gamifikowanie wydarzeń kulturalnych i literatury pięknej to nowa jakość interaktywnej aktywności proponowanej przez biblioteki. Warsztat na ten temat poprowadziła Alina Łysak, magister pedagogiki i kulturoznawstwa, pracująca obecnie w Miejskiej Bibliotece Publicznej we Wrocławiu, gdzie projektuje mobilne gry miejskie.
Bibliotekarze podczas warsztatów Jak stworzyć i przeprowadzić angażującą grę terenową w tradycyjnej formie? uzyskali wiedzę na temat zasad tworzenia i przeprowadzania gier terenowych/miejskich. Warsztaty przeprowadził pracownik Pedagogicznej Biblioteki Wojewódzkiej i Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej w Krakowie - Karol Baranowski. Członek i Ambasador Sieci Labib, specjalizujący się w grach miejskich, zajmuje się ich projektowaniem, tworzeniem, przeprowadzaniem. Uczestnicy poznali formy gier terenowych, często zwanych miejskimi ze względu na miejsce ich realizacji, sposoby ich projektowania, dowiedzieli się jak można poznawać historię miasta/miejscowości, postaci z nim związanych, architekturę, walory turystyczne regionu. Gra terenowa/miejska jest obecnie najlepiej sprawdzającym się i najbardziej docenianym sposobem na połączenie zwiedzania, integracji i wyśmienitej zabawy.
Warsztaty na temat gier planszowych, ich rodzajów i możliwości ich wykorzystywania ph. Z planszówką w świat wyobraźni i wiedzy poprowadziła dr Alina Brzuska-Kępa, pracownik Katedry Informatologii i Bibliologii Uniwersytetu Łódzkiego. W trakcie zajęć podkreślona została rola gier planszowych w kształtowaniu kultury czytelniczej, szczególna uwaga została poświęcona na gry nawiązujące do literatury. Wszelkiego rodzaju grywalizacja posiada ogromny potencjał w docieraniu do czytelnika w każdym wieku. Gry dają możliwość reinterpretowania i rozwijania opowieści. W ten sposób powstają treści kreowane przez graczy, a książka wyznacza ramy obowiązujące wszystkich uczestników gry. Ponadto gry planszowe pomagają rozwijać umiejętność czytania ze zrozumieniem, negocjacji, organizacji i symulowania różnorodnych zjawisk społecznych. W ramach warsztatów uczestnicy mogli zapoznać się z typami współczesnych gier "bez prądu" (opartych na bezpośredniej interakcji pomiędzy graczami, bez wykorzystania narzędzi elektronicznych jak komputer i internet). Na przykładach gier obecnych na rynku zostały zaprezentowane ich główne walory i wady. Szczególny nacisk został położony na te gry, które, nie będąc grami edukacyjnymi, mogą stanowić istotne i ciekawe wsparcie procesów edukacyjnych i czytelniczych, realizowanych zarówno w szkole, jak i bibliotece. Ważnym elementem warsztatu było zapoznanie się z wybranymi tytułami w praktyce, dzięki prowadzonej pod kierunkiem prowadzącej rozgrywce.
Ponieważ książka w bibliotece jest nieodzownym atrybutem promocji podczas szkolenia Sleeveface i inne virale książkowe postaraliśmy się połączyć książkę i aparat fotograficzny, aby uzyskać kreatywne pomysły promocyjne. Wykorzystano do tego virale, jak sleeveface i inne. Sleeveface to zdjęcia przedstawiające osoby fotografowane z zasłoniętą przez okładkę książki częścią ciała. W efekcie powstaje złudzenie prezentujące kreatywne, śmieszne połączenie fotografowanej osoby z ilustracją na okładce. W trakcie szkolenia uczestnicy zdobyli umiejętności fotografowania książek w różnych kompozycjach oraz tworzenia instalacji książkowych. Zajęcia prowadził Grzegorz Winnicki - bibliotekarz, instruktor, pracownik Działu Instrukcyjno-Metodycznego Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej im. H. Łopacińskiego w Lublinie, wykładowca w Instytucie Dziennikarstwa i Komunikacji Społecznej Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II, z zamiłowania fotograf, pasjonujący się fotografią portretową, sportową, reportażową.
G. Winnicki był także prowadzącym kolejne szkolenie Myślenie wizualne czyli video scribing w bibliotece. Na warsztatach uczestnicy poznali język myślenia wizualnego, markery firm specjalizujących się w produktach do wizualizacji oraz techniki pisania markerami oraz aplikacje do video scribingu. Podstawowa część dotyczyła video scribingu, czyli tworzenia filmu z uwzględnieniem grafiki oraz pisania tekstów. W czasie kilkugodzinnych zajęć uczestnicy opanowali podstawowe umiejętności tworzenia plakatów i notatek graficznych, rysowania ikon abstrakcyjnych oraz estetycznego zapisu wizualnego w formie filmu.
Zajęcia realizowane były w siedzibie Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej w Łodzi, w Dziale Zbiorów Audiowizualnych. WBP zapewniła uczestnikom materiały szkoleniowe oraz wyżywienie (przerwa kawowa i lunch). Szkolenia w ramach programu „Partnerstwo dla książki” dofinansowane zostały ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury.
Małgorzata Cegiełko
Kierownik Działu Metodyki, Analiz i Szkoleń
Wojewódzka Biblioteka Publiczna im. Marszałka J. Piłsudskiego w Łodzi