35 rocznica śmierci Zofii Hryniewicz

6 grudnia 2018 roku minęła 35 rocznica śmierci Zofii Hryniewicz (1891-1983), bibliotekarki, organizatorki instytucji bibliotecznych, aktywistki społecznej, działaczki Stowarzyszenia Bibliotekarzy Polskich.

Urodziła się na terenie zaboru rosyjskiego w guberni mohylowskiej. Dzieciństwo i wczesną młodość spędziła w Czycie, mieście we wschodniej Syberii, gdzie ojciec pracował przy budowie kolei zabajkalskiej. Tam ukończyła gimnazjum rosyjskie i została nauczycielką matematyki. W Czycie, w środowisku Polaków, zetknęła się z polską książką (komplety książek nadsyłała księgarnia Gebethnera i Wolffa) i elementami pracy bibliotecznej. W latach 1914-1918 studiowała nauki techniczne oraz ekonomiczno-prawne w Wyższej Szkole Handlowej w Moskwie. W połowie 1918 roku przyjechała do Warszawy i podjęła studia na Politechnice Warszawskiej, które przerwała ze względów rodzinnych. W 1925 roku rozpoczęła studia bibliotekoznawcze na Studium Pracy Społeczno-Oświatowej działającym w ramach Wolnej Wszechnicy Polskiej. Dyplom uzyskała w 1929. Jeszcze w czasie studiów objęła kierownictwo Centrali Bibliotecznej Związku Zawodowego Kolejarzy. 

Gdy wybuchła druga wojna światowa, a okupanci zakazali działalności Centrali Bibliotecznej Z. Hryniewicz podjęła pracę kierowniczki Biblioteki Stowarzyszenia „Szklane Domy” przy Warszawskiej Spółdzielni Mieszkaniowej na Żoliborzu. Część działalności Biblioteki odbywała się w konspiracji, m. in. dostarczano książki kompletom tajnego nauczania, partyzantom z Kampinosu książki posyłano wraz z zebraną żywnością i odzieżą. W czasie Powstania Warszawskiego kierowała punktem opatrunkowym na Żoliborzu. Uczestniczyła w zabezpieczaniu cennych księgozbiorów prywatnych, uratowano ok. 70.000 wol.

Po wojnie Z. Hryniewicz otrzymała zadanie zorganizowania (reaktywacji) zniszczonej Biblioteki Sejmowej (Sejmu i Senatu RP). Stopniowo, mimo wielu trudności, Biblioteka zaczęła się odradzać. W 1958 roku Z. Hryniewicz przeszła na emeryturę i włączyła się w pracę Zespołu Historyczno-Pamiętnikarskiego Okręgu Stołecznego SBP, publikując artykuły wspomnieniowe o pracy z książką i ludziach książki.

Przez cały okres działalności zawodowej aktywnie uczestniczyła w życiu społecznym, działała w organizacjach oświatowych i społecznych, m.in. w Kole „Spasowiaków”, Towarzystwie Wolnej Wszechnicy Polskiej, a przede wszystkim od okresu przedwojennego w Związku Bibliotekarzy Polskich, Związku Bibliotekarzy i Archiwistów Polskich oraz Stowarzyszeniu Bibliotekarzy Polskich, pracując w różnych jego gremiach. Za zasługi dla SBP została odznaczona Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski i Honorową Odznaką SBP, była też członkiem honorowym SBP.

EB

Zob. też
Szymanowska Zofia: Społecznik i bibliotekarz – Zofia Hryniewicz. W: Z książką do ludzi. Warszawa Wydawnictwo SBP 1992 („Bibliotekarze Polscy we Wspomnieniach Współczesnych”, t. 2), s. 9-16.