Skąd czerpiemy inspiracje? - czyli bibliotekarskie wyzwania

 Praca w bibliotece – przecież to proste!

Od pewnego czasu pracując w bibliotece, zadaję sobie pytanie kim jest bibliotekarz? Jakie powinien mieć kompetencje? Skąd czerpać wiedzę? Z pozoru praca w bibliotece wydaje się łatwa i przyjemna, niewymagająca większego wysiłku ani umiejętności. Wystarczy przecież tylko znać alfabet i lubić książki. Takie przekonanie o naszym zawodzie wciąż niestety funkcjonuje w świadomości dużej części społeczeństwa. Jednak ten, kto choć przez chwilę pracował w bibliotece lub korzysta z jej oferty wie, że zupełnie mija się ono z prawdą. Dlaczego?

Książka dla każdego...

    Zacznijmy od podstawowych obowiązków bibliotekarzy. Jednym z nich jest powiększanie księgozbioru i wybór odpowiedniej literatury, którą można proponować czytelnikom. Wbrew pozorom nie jest to proste zadanie, biorąc pod uwagę ograniczone środki finansowe i ogromną ilość tytułów pojawiających się na rynku wydawniczym. Trzeba zatem nieustannie śledzić nowości i opinie dotyczące poszczególnych pozycji, aby móc wybrać odpowiedni zasób do swojej placówki.

    Innym aspektem jest posiadanie dobrze rozwiniętych umiejętności miękkich oraz szerokiej wiedzy, które pozwolą w sposób profesjonalny obsłużyć nawet najbardziej wymagającego czytelnika. We współczesnym świecie duży nacisk kładzie się na wysoki standard usług świadczonych użytkownikom. Do każdej osoby należy podejść indywidualnie, z dużą dozą cierpliwości i empatii. Jeśli bibliotekarz będzie nieuprzejmy lub nie udzieli jasnych wskazówek, to niestety straci czytelników. Nieodzowna jest również znajomość księgozbioru, powiązań pomiędzy autorami, ich wzajemnych inspiracji, stylów pisania, czy choćby kolejności następujących po sobie tomów w serii. Inaczej nie będziemy w stanie polecić fanom Wrońskiego innych kryminałów retro, czy miłośnikom literatury faktu kolejnych wartych przeczytania pozycji. Dodatkowo trzeba znać zmieniające się kanony lektur szkolnych oraz wydawane pomoce dydaktyczne przydatne zarówno w edukacji przedszkolnej, jak i szkolnej.

Biblioteka XXI wieku

   Takich podstawowych czynności jest znacznie więcej, a od dłuższego czasu właściwie równorzędnie z nimi bibliotekarze prowadzą również szeroko rozumianą działalność kulturalną, edukacyjną i aktywizującą lokalne społeczności, w których pracują. Jeśli chodzi o ten obszar pracy, można odnieść wrażenie, że z każdym rokiem przekraczane są kolejne granice, zgłębiane nowe dziedziny i opracowywane innowacyjne rozwiązania. W bibliotekach od lat prowadzone są spotkania z autorami. W ofercie znajdziemy też zajęcia tematyczne dla wszystkich grup wiekowych od omawiania lektur, poprzez kształtowanie odpowiednich postaw społecznych po eksperymentowanie i naukę programowania. Dodatkowo organizowane są wszelkiego rodzaju kursy językowe, komputerowe, prowadzone warsztaty artystyczne i rzemieślnicze, a także wydarzenia integracyjne i rozrywkowe tj. koncerty, bale czy pikniki. Dzięki temu książnice coraz częściej są postrzegane jako miejsca sprzyjające zarówno rozwojowi, jak i wartościowym spotkaniom z drugim człowiekiem. To ogniska kreatywności, niejednokrotnie zlokalizowane w nowoczesnych i funkcjonalnych przestrzeniach.

Uczymy się przez całe życie...

    Skąd jednak czerpać wiedzę i pomysły, aby wciąż utrzymywać atrakcyjną ofertę na wysokim poziomie merytorycznym i organizacyjnym? Niezwykle istotną rolę odgrywają tu szkolenia, konferencje i kongresy, w których pracownicy bibliotek tłumnie uczestniczą. Wymieniają się doświadczeniami i dobrymi praktykami. Poszukują również inspiracji w sieci. Czytają portale branżowe, blogi pisane przez kolegów czy fora w mediach społecznościowych. W ostatnich latach media cyfrowe stały się podstawowym źródłem inspiracji dla większości pracowników bibliotek, przede wszystkim ze względu na łatwy i szybki dostęp bez konieczności wychodzenia z pracy.

EPALE – inspiracja z sieci

    Jednym z miejsc, które warto wpisać w swoją cyfrową mapę źródeł wiedzy, jest EPALE [1] - Platforma Komisji Europejskiej na rzecz uczenia się dorosłych w Europie. To stosunkowo nowa, licząca zaledwie trzy lata inicjatywa, która pozwala w jednym miejscu gromadzić wiedzę i podejmować dyskusję o wyzwaniach związanych z szeroko rozumianą edukacją osób dorosłych. Obecnie korzysta z niej ponad 44 tys. osób z 32 krajów Europy. Jest tworzona przez praktyków i dedykowana praktykom działającym w bardzo różnych obszarach – andragogom, geragorom, trenerom, doradcom zawodowym, nauczycielom języków obcych, wykładowcom akademickim i... bibliotekarzom. Powstała z myślą o kształceniu dorosłych użytkowników i właśnie z tego względu może być cennym źródłem wiedzy dla środowiska bibliotekarskiego. Doskonale wiemy, że projektowanie oferty kulturalnej i edukacyjnej skierowanej do osób dorosłych jest chyba jednym z najtrudniejszych wyzwań stojących przed bibliotekarzami. Przyczyn takiego stanu rzeczy jest wiele. Jedną z nich jest na pewno współczesny, pędzący styl życia. Codzienne zabieganie i natłok obowiązków sprawia, że dorośli, szczególnie pracujący, rzadko uczestniczą w proponowanych działaniach. Dodatkowo w świadomości wielu osób panuje przekonanie, że edukacja kończy się w momencie otrzymania dyplomu ukończenia studiów. Jednak dokonując odpowiedniej obserwacji i diagnozy społecznej w środowisku lokalnym, można realizować projekty, które będą atrakcyjne i rozwijające dla tej grupy użytkowników. Platforma pełni tutaj rolę miejsca inspiracji, wymiany doświadczeń i dobrych praktyk.

Czytaj i pisz!

    EPALE, jak każdy większy portal posiada w swoim menu zakładki takie jak aktualności, kalendarz wydarzeń, forum, bazę materiałów czy blog. Co istotne, treści na platformie tworzone są przez jej użytkowników. Aby dodać wpis wystarczy założyć konto i zalogować się. Można dzięki temu powiedzieć, że jest ona edukacyjnym medium społecznościowym.

    Jednak EPALE to nie tylko źródło dobrych praktyk i podpowiedzi do działań. To również miejsce, gdzie zwraca się uwagę na to, jak ważne jest utrzymywanie równowagi w życiu. Praca w bibliotece wymaga ogromnych pokładów kreatywności, przez co niejednokrotnie trudno „wyłączyć się” po ustawowych ośmiu godzinach. Podobnie jak w przypadku wielu innych zawodów, coraz częściej pozostajemy mentalnie w pracy również po powrocie do domu. Wielu pracownikom trudno jest zachować tzw. work-life balance, co w dłuższej perspektywie może prowadzić do szybkiego spadku jakości pracy i wypalenia zawodowego. Warto więc wyznaczyć sobie pewne granice i nie zapominać o własnych potrzebach. Dlatego też na blogu EPALE coraz częściej pojawiają się wartościowe wpisy podejmujące problematykę utrzymania równowagi pomiędzy pracą a życiem prywatnym. Oprócz nich znajdziemy również sporą ilość artykułów zawierających dobre praktyki i sprawdzone pomysły na działania. Jednym z popularnych ostatnio tematów jest wykorzystanie nowych technologii i mediów [2] w edukacji. W artykułach zamieszczane są propozycje aplikacji mobilnych i narzędzi internetowych, a także portali edukacyjnych do wykorzystania podczas warsztatów. Pojawiają się również rozważania dotyczące działań opartych o wirtualną rzeczywistość czy zagadnienia związane z tworzeniem kursów e-learningowych. Można ponadto rozwijać swój warsztat pracy trenera korzystając z nowych pomysłów i otwartych baz materiałów. Niemniej popularnym tematem jest edukacja senioralna. Na EPALE znajdziemy wywiady dotyczące nowych metod pracy czy pomysły na sprawdzone działania dedykowane tej grupie wiekowej. Jeśli ktoś chce porozmawiać lub pogłębić zagadnienia poruszane w artykułach, może skomentować wpis lub zapisać się do jednej z grup dyskusyjnych działających w ramach społeczności praktyków[3].

Dlaczego warto?

    EPALE to platforma, która z jednej strony może być dla bibliotekarzy doskonałym źródłem inspiracji, z drugiej zaś otwartą przestrzenią do prezentacji i dzielenia się swoimi pomysłami i osiągnięciami. To miejsce, do którego zdecydowanie warto zajrzeć, zarejestrować się i znaleźć coś dla siebie. Poniżej zamieszczam kilka linków do artykułów, które mogą być przydatne w bibliotekarskim świecie. Ze względu na dużą ilość wpisów na platformie wybór ten jest zdecydowanie subiektywny. Dla ułatwienia podzieliłam je na kilka grup tematycznych.

Inspiracje i dobre praktyki:

• Żywa Biblioteka w Koszalińskiej Bibliotece Publicznej
• Pedagogika przygody w procesie edukacji
• Międzypokoleniowy Klub Kobiet Aktywnych, czyli miejsce bibliotecznej mocy
• Innowatorzy i edukatorzy w bibliotekach - część 2 Model biblioteki WIK (wielokulturowy, innowacyjny i kreatywny)
• Edukacja w konsultacjach
• Poza biblioteką... Akcje promujące czytelnictwo w przestrzeni miejskiej – dobre praktyki
• Jak się nauczyć człowieka starszego? Zrozumienie przez docenienie
• “Kreatywne rodzicielstwo” - wspieranie kompetencji rodzicielskich poprzez działania biblioteczne
• Escape room jako przestrzeń edukacji dorosłych
• “Radość uczenia się przez całe życie według metody Marii Montessori dla Seniorów” – rozmowa z Jolantą Janiec
• Aktywni seniorzy. Inspirator dla organizacji

Nowe technologie:

Chcesz się uczyć nowych rzeczy, a nie masz pieniędzy? Źródła online

•  5 Korzyści płynących z wykorzystania memów internetowych w działaniach edukacyjnych
•  VR w edukacji - przyszłość i trendy
•  Praktyczne narzędzia online do zarządzania zadaniami i czasem
•  Aplikacje i strony WWW warte polecania w bibliotece

 Wrok-life balance:

•  Zjada nas bycie online 24h na dobę
•  Jak zarządzać czasem - usprawniajmy swoje działania
•  Biegiem po równowagę
•  Wypalenie zawodowe - brzmi znajomo?
•  A gdyby tak rzucić wszystko i wyjechać w Bieszczady?

Ewaluacja:

• Ewaluacja w edukacji kulturowej: trzymajmy rękę na pulsie!
• Konceptualizacja ewaluacji, czyli jak przygotować ewaluację projektu szkoleniowego (i każdego innego)

Monika Schmeichel-Zarzeczna

Monika Schmeichel-Zarzeczna - historyk sztuki, animatorka kultury, bibliotekarka, grafik i kurator wystaw. Obecnie pracuje w Miejskiej Bibliotece Publicznej im. H. Łopacińskiego w Lublinie, gdzie prowadzi warsztaty i spotkania dla różnych grup wiekowych. Członkini Ogólnopolskiej Sieci Bibliotekarzy LABiB. Ambasadorka EPALE.

https://ec.europa.eu/epale/pl/

Zapraszamy do udziału w konkursie „Kulisy pracy trenera”, który trwa do 10 listopada 2018 r. Więcej informacji znajduje się na stronie http://bit.ly/konkursEPALE