.png)
Biuro Zarządu Głównego SBP
Al. Niepodległości 213
02-086 Warszawa
tel: 22 608-28-24
tel: 733 242 337
biuro@sbp.pl
Pytanie :
„W tym roku przechodzę na emeryturę po 45 latach pracy. Mam pytanie, czy przysługuje mi nagroda jubileuszowa? Cały okres czasu pracuję na stanowisku dyrektora biblioteki. Kto tę nagrodę przyznaje i jakie są kryteria by ją otrzymać? Na mój wniosek do Pana Burmistrza otrzymałam odpowiedź, że ta nagroda nie przysługuje mi. Regulamin wynagrodzeń jaki posiadamy w bibliotece dotyczy liczby czterech pracowników. Otrzymałam informację, że "dyrektor biblioteki nie ma władztwa do ustalania Regulaminu wynagradzania”. Bardzo proszę o wiążącą odpowiedź. Dziękuję.”
Odpowiedź :
W wyżej zacytowanym pytaniu obejmują – co należy zaznaczyć – w zasadzie trzy zakresy :
Omawianie powyższej problematyki należy rozpocząć od odpowiedzi na najprostsze pytanie : kto jest uprawniony do określenia zasad wynagradzania w bibliotece – ustalania regulaminu wynagradzania ?
Zgodnie z art. 77(2) § 1 Kodeksu pracy „Pracodawca zatrudniający co najmniej 20 pracowników, nie objętych zakładowym układem zbiorowym pracy ani ponadzakładowym układem zbiorowym pracy odpowiadającym wymaganiom określonym w § 3, ustala warunki wynagradzania za pracę w regulaminie wynagradzania.” Cytowany przepis przewiduje obowiązek wprowadzenia regulaminu wynagradzania pracowników w przypadku zatrudniania powyżej 20 pracowników, jednakże – co należy podkreślić – powyższy nakaz nie oznacza w żadnym razie zakazu ustalania regulaminu przez pracodawcę zatrudniającego mniejszą liczbę pracowników. Oczywistym jest, że takie postępowanie pracodawcy jest całkowicie dopuszczalne, a nawet wskazane, albowiem stanowi to dodatkową gwarancję dla pracowników. Za absolutnie błędny trzeba uznać zacytowany przez pytającą Panią Dyrektor pogląd o rzekomym braku „władztwa do ustalania Regulaminu wynagradzania”. Zważyć należy, iż biblioteka publiczna z datą jej wpisu do rejestru prowadzonego przez organizatora uzyskuje osobowość prawną, tym samym jest pracodawcą w rozumieniu art. 3 Kodeksu pracy, albowiem według powołanego przepisu „Pracodawcą jest jednostka organizacyjna, choćby nie posiadała osobowości prawnej (tym bardziej jednostka posiadająca osobowość prawną – dopisek J. Ciechorski), a także osoba fizyczna, jeżeli zatrudniają one pracowników.” Tym samym biblioteka jest pracodawcą w rozumieniu Kodeksu pracy, a co za tym idzie i przepisu art. 77(2). Jednocześnie według art. 3(1) § 1 Kodeksu pracy : „Za pracodawcę będącego jednostką organizacyjną czynności w sprawach z zakresu prawa pracy dokonuje osoba lub organ zarządzający tą jednostką albo inna do tego wyznaczona osoba.”. Obecnie należy wskazać kto wykonuje za bibliotekę – jako pracodawcę – czynności z zakresu prawa pracy. Odpowiedzi tej nie udziela ustawa z dnia 27 czerwca 1997r. o bibliotekach, wobec tego rozwiązania należy poszukiwać w przepisach ustawy z dnia 25 października 1991r. o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej, do której w art. 2 odsyła ustawa o bibliotekach. Zgodnie z art. 17 ustawy o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej „Dyrektor instytucji kultury zarządza instytucją i reprezentuje ją na zewnątrz.” Takie określenie obowiązków dyrektora instytucji w całości odpowiada zakresowi czynności organu osoby prawnej (szerzej : J. Ciechorski : Status prawny dyrektora biblioteki – wybrane zagadnienia, Bibliotekarz 2010, nr 6). Tym samym dyrektor biblioteki publicznej jest jej organem jako osoby prawnej i wykonuje wobec pracowników biblioteki w imieniu pracodawcy czynności z zakresu prawa pracy. W świetle powyższych twierdzeń do kompetencji dyrektora biblioteki należy „ustalanie warunków wynagradzania za pracę w regulaminie wynagradzania” w rozumieniu art. 77(2) § 1 Kodeksu pracy, albowiem na mocy art. 17 ustawy o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej jest on organem biblioteki, i podejmuje za bibliotekę czynności z zakresu prawa pracy – art. 3(1) § 1 K.p. Innymi słowy wbrew twierdzeniom zacytowanym w pytaniu wyłącznie dyrektor biblioteki ma uprawnienie do ustalenia regulaminu wynagradzania dla pracowników biblioteki (art. 77(2) § 1 w zw. Z art. 3(1) § 1 Kodeksu pracy i art. 17 ustawy o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej).
Obecnie należy odpowiedzieć na pytanie : czy dyrektora biblioteki obejmują zasady wynagradzania określone w regulaminie wynagradzania pracowników biblioteki ? Na pierwszy rzut oka należałoby udzielić pozytywnej odpowiedzi na to pytanie, albowiem dyrektor biblioteki jest jej pracownikiem (szerzej : J. Ciechorski : op. cit. oraz Stosunek pracy dyrektora biblioteki publicznej, Bibliotekarz 2010, nr 6). Powyższe zagadnienie ma o tyle istotne znaczenie, iż – jak wynika z przedstawionego pytania – w regulaminie wynagradzania przewidziane jest uprawnienie do otrzymania nagrody jubileuszowej. (Powyższa okoliczność fundamentalne znaczenie dla odpowiedzi na trzecie pytanie) Zgodnie z art. 77(2) § 5 Kodeksu pracy „Do regulaminu wynagradzania stosuje się odpowiednio przepisy art. 239 § 3, art. 241(12) § 2, art. 241(13) oraz art. 241(26) § 2.” Przepisy te dotyczą układów zbiorowych pracy, a nakaz ustawodawcy ich „odpowiedniego stosowania” oznacza ich stosowania z uwzględnieniem różnic zachodzących między regulaminem wynagradzania a układem zbiorowy pracy. Dla udzielenia odpowiedzi na przedstawione pytanie znaczenie ma przepis art. 241(26) § 2 Kodeksu pracy (pozostałe wymienione artykuły można pominąć), który stanowi : „Układ zakładowy nie może określać warunków wynagradzania pracowników zarządzających w imieniu pracodawcy zakładem pracy, w rozumieniu art. 128 § 2 pkt 2, oraz osób zarządzających zakładem pracy na innej podstawie niż stosunek pracy.” Osobami zarządzającymi w świetle art. 128 § 2 pkt 2 są „pracownicy kierujący jednoosobowo zakładem pracy i ich zastępcy lub pracownicy wchodzący w skład kolegialnego organu zarządzającego zakładem pracy oraz główni księgowi.” Takie stanowisko zajął Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 13 października 1999r. sygn. I PKN 159/99 (OSNP 2001/4/109), w którym stwierdzono : „Postanowienia zakładowego układu zbiorowego pracy dotyczące gratyfikacji jubileuszowej nie mają zastosowania do osób zarządzających zakładem w imieniu pracodawcy [art. 241(26) § 2 KP].” Cytowana definicja odpowiada zakresowi funkcji dyrektora biblioteki publicznej określonemu w art. 17 ustawy o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej. Innymi słowy do dyrektora biblioteki publicznej nie mają zastosowania przepisy regulaminu wynagradzania pracowników (art. 241(26) § 2 w zw. Z art. 77(2) § 5 Kodeksu pracy).
Jednakże rozwiązania problemu uprawnienia dyrektora biblioteki publicznej do nagrody jubileuszowej nie należy poszukiwać na gruncie przepisów Kodeksu pracy, a w oparciu o regulacje ustawy z dnia 3 marca 2000r o wynagradzaniu osób kierujących niektórymi podmiotami prawnymi (Dz. U. Nr 14, poz. 306 ze zm.). Dyrektor biblioteki samorządowej podlega przepisom tej ustawy, albowiem zgodnie z jej art. 2 pkt 1 ustawa ta ma zastosowanie do „kierowników jednostek organizacyjnych wymienionych w art. 1 pkt 1 – 13, a w szczególności dyrektorów, prezesów, tymczasowych kierowników, zarządców komisarycznych i osób zarządzających na podstawie umów cywilnoprawnych”. Z kolei w art. 1 pkt stwierdza, że ustawa ma zastosowanie do „samorządowych jednostek organizacyjnych posiadających osobowość prawną (...)”. Jest niewątpliwe, że biblioteka publiczna, której organizatorem jest jednostka samorządu terytorialnego jest „samorządową jednostką organizacyjną posiadającą osobowość prawną”, albowiem jak już wcześniej wspomniałem biblioteka uzyskuje osobowość prawną z chwilą jej wpisania do rejestru prowadzonego przez organizatora. Tym samym do wynagrodzenia jej dyrektora mają zastosowanie zasady określone w powołanej ustawie (szerzej J. Ciechorski : Nagroda roczna dla dyrektora biblioteki publicznej, Bibliotekarz 2010, nr 1).
Wskazać należy, iż według art. 5 ust. 1 ustawy o wynagradzaniu osób kierujących niektórymi podmiotami prawnymi (tzw. ustawy kominowej) osobie zarządzającej przysługuje wyłącznie wynagrodzenie miesięczne. Jednakże w art. 5 ust. 2 istnieje możliwość przyznania osobom zarządzającym świadczeń dodatkowych, w art. 11 ust. 1 powołanej ustawy dookreślono, co należy rozumieć przez świadczenie dodatkowe. I tak świadczeniami tymi są : „świadczenia z tytułu zatrudnienia, w tym : bytowe, socjalne, komunikacyjne, oraz ubezpieczenia majątkowe i osobowe – inne bądź wyższe niż ustalone w w regulaminach wynagrodzenia, zakładowych układach zbiorowych pracy oraz w odrębnych przepisach”. Wysokość świadczeń dodatkowych przyznanych w ciągu roku nie może przekroczyć dwunastokrotności przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia (art. 11 ust. 2 ustawy kominowej). Prezes Rady Ministrów – na podstawie art. 11 ust. 3 ustawy kominowej – określił w rozporządzeniu z dnia 21 stycznia 2003r. w sprawie szczegółowego wykazu świadczeń dodatkowych, które mogą być przyznane osobom kierującym niektórymi podmiotami prawnymi i trybu ich przyznawania, które ze świadczeń należy traktować, jako dodatkowe w rozumieniu ustawy. Prezes Rady Ministrów zaliczył w § 2 ust. 2 nagrodę jubileuszową do świadczeń dodatkowych jeżeli w akcie prawa wewnątrz zakładowego nie jest ona przewidziana dla osób zarządzających zakładem. Innymi słowy, przepisy te uprawniają w sposób niewątpliwy do przyznania dyrektorowi biblioteki nagrody jubileuszowej. Nie ma żadnych podstaw prawnych do twierdzenia jakoby dyrektorowi biblioteki nie przysługiwała nagroda jubileuszowa. Stanowisko prezentowane przeze mnie w niniejszej odpowiedzi znajduje potwierdzenie w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 2 grudnia 2008r. sygn. III PK 35/08 (OSNP 2010/11-12/130) uzasadniając możliwość przyznania nagrody jubileuszowej osobie objętej ustawą kominową stwierdził : „aktualnie nagroda ta jest oceniana jako składnik wynagrodzenia. Mimo to ustawodawca w powołanym wyżej rozporządzeniu uznaje ją za świadczenie dodatkowe. Nagroda jubileuszowa dla członka zarządu i głównego księgowego nigdy nie będzie wynikała z zakładowego układu zbiorowego pracy (powyższe w pełni można odnieść do dyrektora i postanowień regulaminu wynagradzania – dopisek J. C.) i musi być przyznana odrębnie [art. 241(26) k.p.]. Nagroda jubileuszowa, mimo że powszechnie jest uznawana za składnik wynagrodzenia, w rozumieniu restrykcyjnej ustawy kominowej jest świadczeniem dodatkowym i podlega limitowi ustalonego w ustawie.”
Jednocześnie odpowiadając na pytanie : kto przyznaje nagrodę jubileuszową dyrektorowi biblioteki publicznej, jednoznacznie stwierdzić należy, iż zgodnie z § 3 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 21 stycznia 2003r. w sprawie szczegółowego wykazu świadczeń dodatkowych, które mogą być przyznane osobom kierującym niektórymi podmiotami prawnymi, oraz trybu ich przyznawania, organem takim jest organ wykonawczy jednostki samorządu terytorialnego, jako organ organizatora, czyli w przypadku osoby pytającej jest nim burmistrz.
Opracował: mec. Jan Ciechorski
