Obecność książki w życiu młodego pokolenia – relacja z konferencji

 W Pedagogicznej Bibliotece Wojewódzkiej im. KEN w Warszawie rozpoczęła się 18 czerwca dwudniowa konferencja SBP poświęcona czytelnictwu dzieci i młodzieży, główny trendom w literaturze i kształtowaniu zainteresowań czytelniczych. Uczestniczyło w niej ponad 80 osób, głównie bibliotekarze z bibliotek publicznych oraz bibliotekarze-nauczyciele. W pierwszym dniu wygłoszono 12 referatów, w trzech sesjach tematycznych.

            W sesji I „Biblioteki – Szkoła – Internet wobec młodego czytelnika”  spotkanie otworzyła prezentacja prof. Grzegorza Leszczyńskiego (UW) dot. kanonu lektur według nauczyciela oraz młodzieży. Referent zwrócił uwagę na rozbieżności w podejściu obu grup do pojęcia dobrej książki współczesnej, szukał też odpowiedzi na pytanie, jakich wartości oczekujemy w książkach dla dzieci, a równocześnie podał przykłady tytułów, które mogą stanowić tematykę wspólnych spotkań, np. „Wędrówka Nabu” (autor J. Mikołajewski), „Herbanowe serce” (R. Piątkiewicz), czy „13 powodów” (J. Asher). Książki te nawiązują do problemów i zagrożeń, z jakimi boryka się młody człowiek (np. wyobcowanie,  brak zainteresowania najbliższych, podatność na używki, traumatyczne przeżycia z dzieciństwa itp.) i skłaniają do refleksji.  

            W kolejnym referacie dr Dorota Grabowska (UW) omówiła podstawy programowe w latach sześćdziesiątych, osiemdziesiątych, dziewięćdziesiątych XX w. oraz w pierwszej dekadzie XXI wieku. Podkreśliła zmieniającą się w nich rolę bibliotekarzy w kształtowaniu zainteresowania książką młodego pokolenia, począwszy od prowadzenia przysposobienia bibliotecznego, aż do kształtowania kompetencji czytelniczych i informacyjnych ucznia. Zwróciła uwagę, że w obecnych podstawach programowych nauczania są obszary do zagospodarowania przez bibliotekarzy, ale wymaga to od nich biegłej znajomości nowoczesnych  źródeł i technologii  informacji, programów promocji czytelnictwa, atrakcyjnych sposobów motywowania do czytania.

            Wyniki najnowszych badań w zakresie stanu i przygotowania bibliotek dziecięcych do nowych funkcji przedstawiła dr Grażyna Lewandowicz- Nosal z Instytutu Książki i Czytelnictwa BN (uwzględniono m.in. informacje na temat zbiorów, czytelników, wypożyczeń, form działalności).  Sesję zakończył dr Grzegorz Gmiterek (UW) wyjaśniając na licznych, bardzo ciekawych przykładach, czym jest Biblioteka dziecięca 2.0., jakie są podstawowe funkcjonalności Web 2.0 oraz możliwości praktycznego ich wykorzystania w ofercie usług bibliotecznych.

             Sesję II pt.: „Obecne trendy w literaturze dla dzieci i młodzieży” zainaugurował dr hab. Michał Rogoż (UP, Kraków) referatem dot. zmian na rynku książki i prasy dla dzieci i młodzieży. Zwrócił uwagę na obserwowany w ostatnich kilkunastu latach dynamiczny wzrost liczby wydawnictw, rozwój publikacji elektronicznych (e-booki, audiobooki), znaczne zwiększenie liczby  tłumaczeń literatury anglojęzycznej oraz zmniejszenie zainteresowania literaturą rosyjską.

            W świat poezji przeznaczonej dla najmłodszych czytelników przeniosła nas prof. Joanna Papuzińska, która w kolejnym referacie omówiła rolę poezji w inicjacji czytelniczej, obserwowane tendencje, w tym powrót do takich autorów, jak J. Brzechwa czy J. Tuwim, inne traktowanie uczuciowości dziecka, nowe motywy literackie (empatia, buntu dziecięcy, strach, wiersze powiązane z elementami ruchowymi, np. rapowaniem).

            Kontynuując temat poezji Ewa Gruda z Muzeum Książki Dziecięcej BP m.st. Warszawy zwróciła uwagę na rolę kołysanek w pierwszym kontakcie dziecka z książką, przytoczyła liczne przykłady książek o charakterze lirycznym i filozoficznym, rozbudzających zmysły nie tylko dziecka ( np. wiersze i bajki Z. Beszczyńskiej, J. Kulmowej).

            O książce obrazkowej i jej roli informacyjnej , znaczeniu ilustracji w przyciąganiu uwagi  dziecka mówiła dr Anita Wincencjusz-Patyna z ASP we Wrocławiu. Sesję zakończyła prezentacja Sylwi Bąbik z biblioteki pedagogicznej w Warszawie nt. wątków patriotycznych w literaturze dziecięcej. Idąc za myślą Cycerona „żadne miejsce nie jest milsze niż Ojczyzna” prelegentka omówiła współczesne pojmowanie patriotyzmu w literaturze dziecięcej (patriotyzm rozumiany jako dom), podała przykłady książek opowiadających w nieszablonowy sposób o Polsce dawnej i współczesnej (np. „Alfabet polski”, autorstwa A. Skowrońskiej).

            W ostatniej sesji „Co czytają dzieci i młodzież” dr Zofia Zasacka (BN) omówiła zmiany w wyborach lektur nastolatków, podkreślając przy tym różnice między dziewczynkami a chłopcami. Na podstawie badań prowadzonych przez Instytut Książki i Czytelnictwa w 2017 r. podała typy literatury najchętniej czytanej przez młodych (fantastyka, literatura faktu, literatura popularna i obyczajowa, kryminalna, komiksy) oraz autorów (zdecydowana dominacja zagranicznych).

            Kolejna referentka – Oliwia Brzeźniak (Centrum Literatury Dziecięcej MBP Oświęcim) przybliżyła uczestnikom wykorzystanie gry mobilnej, opartej na motywach wybranej książki, w promocji czytelnictwa; przedstawiła sposób przygotowania fabuły i mechaniki gry zrealizowanej w bibliotece oświęcimskiej.

            W ostatniej prezentacji Gabriela Dul wraz z koleżanką Katarzyną Humeniuk zaprezentowały kampanię bookstartową Instytutu Książki; książka dla noworodków (wyprawki czytelnicze) z wierszami m.in. J. Tuwima, J. Brzechwy, L.J. Kerna W. Chotomskiej). Od grudnia 2017 r. rozdano 90 tys. wyprawek w 360 szpitalach, do 2020 r. planowane jest rozdanie 360 tys. książek. W planie IK jest wydanie i przekazanie wyprawek dla trzylatków; w akcję włączają się chętnie biblioteki. 

            Drugi dzień konferencji miał charakter praktyczny i rozpoczął się od prezentacji Aliny Łysak, współpracującej z firmą Good Books, która omówiła coraz bardziej popularny sposób na gamifikowanie książki i promocję czytelnictwa przez tworzenia gier mobilnych w bibliotece i ich wykorzystanie na smartfonach. Uczestnicy dowiedzieli się m.in. o najnowszych trendach w opracowywaniu gier (gamifikacja, nauka w ruchu, BYOD), zaletach prowadzenia zajęć z wykorzystaniem gier, w jaki sposób poprawić poziom czytelnictwa i jak wykorzystać mobilne gry w ofercie edukacji kulturalnej bibliotek. Mieli tez okazję wziąć udział w przykładowej grze.

            Podczas kolejnych warsztatów dot. pracy z książką zespół animatorów KLANZY omówił zawartość wydanej niedawno przez SBP publikacji dot. rozumienia świata przez młodego czytelnika, w tym zasady organizacji udanych warsztatów pracy z czytelnikiem; przybliżył też zebranym tajniki czarnego teatru i grafoskopu, które uatrakcyjniają spotkania z książką oraz na podstawie wybranych scenariuszy przeprowadził trzy sekwencje zajęć praktycznych.

W podsumowaniu dwudniowego spotkania warto podkreślić, że konferencja pozwoliła poznać najnowsze trendy w literaturze dziecięcej i młodzieżowej, a zdobyte podczas warsztatów umiejętności mogą inspirować bibliotekarzy do podjęcia różnych atrakcyjnych form pracy z młodymi czytelnikami.

Tekst: Anna Grzecznowska

Foto: Joanna Filimonow

>> Galeria zdjęć <<