Targi Dziedzictwo - dawne dzieje w nowoczesnej oprawie

Zakończyły się III Targi Konserwacji i Restauracji Zabytków oraz Ochrony, Wyposażenia Archiwów, Muzeów i Bibliotek DZIEDZICTWO, które odbyły się w dniach 7-9 października w Centrum Targowo-Kongresowym MT Polska w Warszawie. To unikatowe w skali kraju wydarzenie zgromadziło 76 wystawców z Polski, Francji, Niemiec i Węgier. Z kolei 1890 odwiedzających przyszło zapoznać się z ofertą i wziąć udział w bogatym programie merytorycznym. Wszystkich uczestników targów łączył wspólny cel - ochrona dziedzictwa narodowego.

Targi Dziedzictwo to wydarzenie, które z roku na rok prężnie się rozwija. W tegorocznej edycji wzięło udział znacznie więcej wystawców niż w ubiegłym roku, w tym dołączyły również firmy zagraniczne. Trzecia edycja doceniona została też przez najważniejsze instytucje i władze państwowe, dla których utrwalenie dziedzictwa dla kolejnych pokoleń jest sprawą dużej wagi. Podczas uroczystej inauguracji wydarzenia marszałek Małgorzata Maria Kidawa-Błońska mówiła o tym, że Polska powinna być ze swojego dorobku dumna, a Polacy potrafią dbać o dziedzictwo i zabytki w sposób wyjątkowy. Dodała także, że targi to nie tylko miejsce, w którym prezentowane są rozwiązania mogące wiele zaoferować sztuce konserwacji, lecz także platforma wymiany poglądów i doświadczeń.

Podczas oficjalnego otwarcia wręczono nagrodę Grand Prix dla Aleksandra Starzyńskiego, byłego wielkopolskiego wojewódzkiego konserwatora zabytków, w uznaniu jego wieloletnich zasług w obszarze ochrony dziedzictwa kulturowego.

Technologia w służbie zabytków

Tak jak dziedzictwo narodowe łączy pokolenia, tak Targi Dziedzictwo połączyły przedstawicieli różnych środowisk i specjalizacji. W jednym miejscu spotkali się reprezentanci władz państwowych, wojska i kościoła, wymianę doświadczeń prowadzili konserwatorzy, architekci, prawnicy, doradcy, osoby związane ze światem bibliotek, archiwów i muzeów, a także specjaliści z firm oferujących rozwiązania dla tej branży.

To są specjalistyczne targi. Nie ma tu osób przypadkowych, lecz wyłącznie ściśle związane z branżą, doskonale znające jej potrzeby. Przeprowadziliśmy kilka ciekawych rozmów, choć trudno od razu mówić o wynikach – podzielił się swoimi wrażeniami Aleksander Hański z INSTAC, firmy zajmującej się instalacjami mgłowymi zabezpieczającymi pomieszczenia oraz eksponaty przed pożarem.

Stoiska wystawców cieszyły się dużym zainteresowaniem.

System, który wystawiamy, wykorzystywany jest w muzeach na całym świecie. Nie spodziewaliśmy się, że Targi Dziedzictwo to aż tak duże wydarzenie, już samo otwarcie bardzo pozytywnie nas zaskoczyło. Było rewelacyjnie, już pierwszego dnia odwiedziło nas około czterdziestu osób – chwaliła wydarzenie Katarzyna Piekarska z firmy POKON prezentującej cyfrowy video mikroskop 3D HIROX.

Urządzenie umożliwia inspekcję, robienie zdjęć, filmów, wykonywanie pomiarów 2D i 3D, a także powiększenie badanego fragmentu aż 10 tysięcy razy. Na Targach Dziedzictwo można było poznać aktualną ofertę technik i technologii stosowanych w konserwacji i restauracji zabytków.

Dzięki prezentowanym tu nowościom technologicznym dowiadujemy się, że pewne działania konserwatorskie można wykonać metodą nie ingerującą zbyt intensywnie w substancję zabytku. To cenna wiedza – podkreślał dr Karol Guttmejer, naczelnik Wydziału Opieki nad Zabytkami Biura Stołecznego Konserwatora Zabytków.

Zwiedzający przekonali się, że nowe technologie towarzyszą specjalistom w codziennej pracy.

Na porządku dziennym jest już wykonywanie inwentaryzacji zabytkowych obiektów z użyciem skanera 3D lub pomiarów fotogrametrycznych dzięki wykorzystaniu zdjęć z drona. Na podstawie tak uzyskanych informacji możemy stworzyć parametryczny model BIM, zawierający szeroki wachlarz danych na temat budowli, np. budulca ściany, liczby okien czy drzwi danego typu – tłumaczył Tomasz Kowalik z biura architektonicznego Festgrupa, które wykonało inwentaryzację warszawskiego Belwederu.

Na restauratorów i konserwatorów czekał szereg praktycznych rozwiązań. Prezentowano specjalne oprogramowania ułatwiające i skracające czas sporządzania dokumentacji, a przedstawiciele firm posiadający niezbędne kwalifikacje przy pracy z zabytkami chętnie udzielali informacji.

Równie ciekawie prezentowała się oferta skierowana do przedstawicieli bibliotek, muzeów i archiwów. Zainteresowani mogli zapoznać się z urządzeniami do digitalizacji zbiorów oraz posłuchać o innowacyjnych rozwiązaniach IT służących popularyzacji zgromadzonych dzieł. Wystawcy demonstrowali zastosowanie skanerów niewymagających zaangażowania pracy człowieka w skanowanie, kodów QR pełniących funkcję elektronicznego przewodnika, gotowych aplikacji przeznaczonych dla muzeów oraz historycznych gier komputerowych.

Na stoiskach wystawców nie zabrakło elementów wyposażenia, m.in. elektronicznego systemu zarządzania kluczami czy dwustukilogramowej klimatyzowanej witryny pancernej służącej do przechowywania przedmiotów muzealnych. Dużym powodzeniem cieszyły się także rozwiązania chroniące przed zniszczeniem zbiorów: maszyna do czyszczenia ksiąg i ekologiczna metoda konserwacji dzieł sztuki Air System gwarantująca całkowite wyginięcie pasożytów.

Spacer po zabytkach

Elementem wzbogacającym targi były wystawy prezentujące przykłady prac konserwatorskich i restauratorskich. Na wyróżnienie zasługiwała wystawa ołtarza Wita Stwosza z okazji 15-lecia Międzyuczelnianego Instytutu Konserwacji i Restauracji Dzieł Sztuki oraz przestrzenie ekspozycyjne Narodowego Instytutu Dziedzictwa, Ministerstwa Obrony Narodowej i Mazowieckiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytów. Uwagę przyciągały również „Plany rozwoju Państwowych Terenów Wyścigów Konnych Służewiec”.

Na stoisku Biura Stołecznego Konserwatora Zabytków oprócz spaceru po galerii „Historyczne więźby dachowe kościołów warszawskich” można było odbyć wirtualną podróż po zabytkach stolicy. Umożliwiała to prezentowana zakładka „Zabytki”, znajdująca się na stronie internetowej m.st. Warszawy.

Dziedzictwo okiem ekspertów

Program merytoryczny Targów Dziedzictwo wypełniony był konferencjami oraz wykładami, które prowadzili eksperci z czołowych ośrodków akademickich, badawczych, organizacji branżowych i instytucji naukowych. Prelekcje trwały nieprzerwanie od momentu rozpoczęcia targów do ostatniego gościa, a wiele z nich przerywano brawami.

Podczas bloku „Ogólnopolskie Dni Konserwatorskie: teoria a praktyka” dyskutowano między innymi o roli służb konserwatorskich, roli edukacji: profesjonalnej, zawodowej i społecznej oraz o zastosowaniu najnowszych technologii w ochronie dziedzictwa narodowego.

Program targów konsekwentnie odnosi się do realnych zagrożeń w ochronie zabytków. To wydarzenie daje możliwość wspólnego poszukiwania rozwiązań prawnych i organizacyjnych dla zapewnienia najskuteczniejszej formy ochrony dziedzictwa jako źródła tożsamości – podkreślił Ryszard Mikliński, były generalny konserwator zabytków, członek zarządu firmy Archaios, współorganizatora targów.

Zwracał uwagę na potrzebę zdefiniowania na nowo relacji pomiędzy służbą konserwatorską a właścicielem i użytkownikiem zabytku.

„Zabytek” jest przeszłością, a „dziedzictwo” współczesnością. Zabytek nabiera nowych funkcji, ze statycznej staje się komercyjny, zmienia otoczenie, tworzy miejsca pracy, a jednocześnie pełni funkcję edukacyjną – mówił Ryszard Mikliński.

Z kolei Krzysztof Sałaciński, radca ministra w Ministerstwie Kultury i Dziedzictwa Narodowego, a także prezes Polskiego Komitetu Błękitnej Tarczy, podsumowując drugi blok tematyczny „Ochrona zbiorów muzealnych, archiwalnych i bibliotecznych” wskazał potrzebę kontynuacji i rozwoju Targów Dziedzictwo. Wydarzenie to integruje środowiska związane z ochroną dziedzictwa kulturowego, w tym osób odpowiedzialnych za ochronę zbiorów muzealnych, bibliotecznych i archiwalnych. Dla wielu instytucji kultury jest też szansą przedstawiania swoich dokonań w różnych obszarach związanych z ochroną dziedzictwa, w tym związanych z bezpieczeństwem zbiorów.

To właśnie te instytucje mogą dzięki targom zaprezentować swoje dokonania – mówił. Wyraził również nadzieję, że w następnej edycji targów zostanie wzmocniony ten segment i pojawią się nowe obszary ważne dla ochrony dziedzictwa kultury, jak np. salon wydawców prezentujący wszystkie polskie publikacje dotyczące sfery dziedzictwa czy unikatowe specjalistyczne sesje naukowe. - Jestem przekonany, że pozyskamy kolejnych sojuszników w tworzeniu tego programu, zapraszam ich do współpracy. Jestem otwarty na wszelkie inicjatywy. Już myślimy o tworzeniu przyszłorocznej edycji targów - dodał.

Organizatorzy i patroni honorowi

Organizatorem wydarzenia była firma MT Targi Polska wraz z partnerami: Polskim Komitetem Błękitnej Tarczy, Stowarzyszeniem Konserwatorów Zabytków, Stowarzyszeniem Starożytników, Uniwersytetem Kardynała Stefana Wyszyńskiego oraz firmą Archaios Sp. z o.o. Program merytoryczny Ogólnopolskich Dni Konserwatorskich oraz bloku poświęconego muzeom, archiwom i bibliotekom powstał przy wsparciu najważniejszych instytucji i organizacji branżowych oraz zaangażowaniu członków Rady Programowej. Patronat honorowy nad Targami Dziedzictwo objęli: Małgorzata Kidawa-Błońska - marszałek Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej, Janusz Piechociński - wiceprezes Rady Ministrów, minister gospodarki, Beata Oczkowicz - podsekretarz stanu w Ministerstwie Obrony Narodowej, Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Hanna Gronkiewicz-Waltz - prezydent m.st. Warszawy, ks. Wiesław Alojzy Mering - biskup ordynariusz Diecezji Włocławskiej, przewodniczący Rady ds. Kultury i Ochrony Dziedzictwa Kulturowego Konferencji Episkopatu Polski, Jego Eminencja Wielce Błogosławiony Sawa - prawosławny Metropolita Warszawski i całej Polski, dr hab. Władysław Stępniak - naczelny dyrektor Archiwów Państwowych, gen. brygadier Wiesław Leśniakiewicz - komendant główny Państwowej Straży Pożarnej, szef Obrony Cywilnej Kraju.

• zob. fotorelację