Polecamy

„Automatyzacja bibliotek” 2015 - relacja z konferencji

Data dodania: 20.04.2015

„Automatyzacja bibliotek” 2015 - relacja z konferencji

Zapraszamy do zapoznania się z relacją z XI Ogólnopolskiej Konferencji z cyklu „Automatyzacja bibliotek” pt. „Biblioteki nowej generacji - nowoczesne narzędzia, usługi, obszary współpracy”, która odbyła się w dniach 16-17 kwietnia 2015 r. we Wrocławiu.

 

Dzień I:

XI Ogólnopolska Konferencja Stowarzyszenia Bibliotekarzy Polskich z cyklu „Automatyzacja Bibliotek” pod hasłem „Biblioteki nowej generacji - nowoczesne narzędzia, usługi, obszary współpracy”, która odbywa się w nowej siedzibie Centrum Wiedzy i Informacji Naukowo-Technicznej Politechniki Wrocławskiej zgromadziła ponad 130 bibliotekarzy z bibliotek publicznych, akademickich i innych rodzajów bibliotek z całej Polski. Wybór współorganizatora i miejsca Konferencji nie był przypadkowy. Otwarte w styczniu 2014 roku Centrum Wiedzy i Informacji Naukowo-Technicznej Politechniki Wrocławskiej jest inspirującym przykładem kierunków zmian funkcji bibliotek i sposobów realizacji usług bibliotecznych.

Otwierając Konferencję Elżbieta Stefańczyk, przewodnicząca Stowarzyszenia Bibliotekarzy Polskich przypomniała pierwsze konferencje poświęcone komputeryzacji bibliotek publicznych organizowane przez SBP cyklicznie od 1991 roku – tematy kolejnych konferencji odzwierciedlały stan polskiego bibliotekarstwa: walkę o komputery, standardy, wdrożenie jednolitych formatów opisu dokumentów, rozwój dostępnego dla polskich bibliotek oprogramowania bibliotecznego, itp. XI edycja Konferencji po raz pierwszy nie jest przeznaczona wyłącznie dla bibliotek publicznych, gdyż obecnie większość szans i zagrożeń dla rozwoju bibliotek jest wspólna dla całego środowiska bibliotecznego.

Dr Anna Wałek, dyrektor CWNT Politechniki Wrocławskiej, w referacie otwierającym Konferencję „ Nowa generacja bibliotek naukowych - zadania, usługi, zbiory – na przykładzie Bibliotek Politechniki Wrocławskiej” przedstawiła nowatorską w skali kraju koncepcję biblioteki uczelnianej, która jest nie tylko biblioteką w tradycyjnym znaczeniu, nie tylko biblioteką cyfrową czy wirtualną, ale przede wszystkim sercem uczelni - ośrodkiem zarządzania wiedzą i informacją w jednym miejscu, na rzecz całej społeczności akademickiej Politechniki. Struktura organizacyjna CWINT odzwierciedla specyficzne funkcje Centrum: znajduje się w nim Biblioteka Klasyczna i Biblioteka Elektroniczna, Ośrodek Współpracy Nauki i Gospodarki, w tym Dział Transferu Wiedzy i Informacji czy Dział Własności Intelektualnej i Informacji Patentowej, a także Punkt Kontaktowy ds. Transferu Technologii oraz Zespół Laboratoriów Naukowo-Badawczych. Podczas zwiedzania Bibliotech- biblioteki bez książek - mogliśmy podziwiać ogromną liczbę multimedialnych stanowisk komputerowych dla studentów i kadry naukowej, zapoznać się z wykorzystaniem technologii 3D w badaniach naukowych i dydaktyce, poznać bogato wyposażone Laboratorium Tyfloinformatyczne, które wspiera niewidomych studentów i pracowników naukowych, a także prowadzi zarówno nowatorskie badania w zakresie udostępniania treści osobom niepełnosprawnym, jak i szkolenia w tym zakresie.

Drugi referat pierwszej sesji pt. „Raport o stanie komputeryzacji bibliotek: biblioteki publiczne wobec rozwoju usług elektronicznych – potencjał i wykorzystanie” wygłosiła dr Barbara Budyńska, pracownik Instytutu Książki i Czytelnictwa Biblioteki Narodowej. Raport opracowany w oparciu o dane zbierane dla GUS ukazuje przemiany zachodzące w bibliotekach publicznych w latach 2004 - 20013, z porównaniem z danymi za rok 1999. Jakkolwiek nastąpił dynamiczny wzrost liczby skomputeryzowanych bibliotek, to nadal ok. 10 % filii bibliotecznych nie ma dostępu do technologii komputerowych, w bibliotekach wiejskich ten procent jest wyższy. Niewielki procent bibliotek publicznych wprowadza e-usługi, umożliwia dostęp do zasobów elektronicznych, stosunkowo duża grupa bibliotek nie ma skomputeryzowanych wszystkich funkcji bibliotecznych. Niemniej ostatnia dekada przyniosła bibliotekom publicznym widoczne pozytywne zmiany.

W drugiej sesji pt. Technologie, urządzenia, systemy biblioteczne moderowanej przez Ewę Kobierską-Maciuszko referenci dr Andrzej Radwański, dr Grzegorz Gmiterek, dr hab. Marta Grabowska oraz dr hab. Władysław Marek Kolasa przybliżyli nowe aspekty i możliwości wykorzystania w bibliotekach technologii cyfrowych : interoperacyjność systemów bibliotecznych, mobilne urządzenia i aplikacje oraz technologie identyfikacji radiowej (RFID) w bibliotece, a także serwisy biblioteczne w perspektywie SEO (Search Engine Optimization).

W trzeciej sesji pt. Biblioteki i repozytoria cyfrowe dr hab. Małgorzata Góralska przedstawiła różne perspektywy tworzenia i wykorzystania bibliotek cyfrowych. Jędrzej Leśniewski zwrócił uwagę na niepokojący stan prawny ochrony własności intelektualnej i niejasne perspektywy zmiany obecnego prawa w Polsce i UE . Rozpoczęte prace nad utworzeniem w UE Jednolitego Rynku Cyfrowego daje nadzieję dostosowania obecnego prawa do cyfrowego obiegu informacji.

W programie pierwszego dnia konferencji obszerną informację o rozwoju i rozwoju w polskich bibliotekach systemu MAK+, z którego korzysta już ok. 1700 bibliotek, przedstawił Tomasz Cieślik z Instytutu Książki. W trakcie Konferencji swoje najnowsze produkty zaprezentowali główny sponsor Konferencji firma MOL oraz firmy ARFIDO, ALEPH, Sokrates Software oraz HADATAP.

 

Dzień II:

Drugi dzień XI konferencji z cyklu „Automatyzacja bibliotek” pt. Biblioteki nowej generacji – nowoczesne narzędzia, usługi, obszary współpracy” rozpoczęła sesja poświęcona dostępowi do informacji i wiedzy, standardom i projektom. Ewa Kobierska-Maciuszko, kierująca Centrum NUKAT podsumowała dokonania centralnego katalogu funkcjonującego od 2002 roku, w którym obecnie współkataloguje 128 bibliotek, w tym 5 wojewódzkich bibliotek publicznych, 68 akademickich, 23 biblioteki PAN, a także biblioteki kościelne i dwie zagraniczne. NUKAT to 3 mln opisów bibliograficznych, ponad 11 mln lokalizacji, a najbardziej aktywna Biblioteka Jagiellońska wprowadziła do bazy NUKAT w roku 2014 ponad 50.000 opisów bibliograficznych. Baza NUKAT jest dostępna w największym światowym katalogu centralnym OCLC Worldcat. Obecnie NUKAT stoi przed nowymi wyzwaniami związanymi z projektowanym zmianami zasad katalogowania i formatu czytelnego dla sieci semantycznej, tak aby dane katalogów bibliotecznych stały się częścią Internetu, zgodnie z kierunkami wytyczonymi przez światowych liderów bibliotekarstwa z Library of Congress na czele. NUKAT to przykład efektywnej współpracy polskich bibliotek, przyspieszył retrokonwersję polskich katalogów bibliotecznych i upowszechnił najwyższe standardy katalogowania.

Leszek Śnieżko z Centrum NUKAT przestawił RDA - nowy standard opisu danych bibliograficznych, który zastąpi anglo-amerykańskie przepisy katalogowania AACR oraz Bibframe – model opisu danych, który ma zastąpić formaty MARC. Oba projekty są wdrażane i testowane w bibliotekach amerykańskich, a także w Europie. NUKAT także rozpoczął prace nad przygotowaniem się do wdrożenia w przyszłości RDA z uwzględnieniem także skutków ekonomicznych i organizacyjnych takiej transformacji.

Najnowszą ofertę Biblioteki Narodowej – system międzybibliotecznych wypożyczeń elektronicznych Academica przedstawiła Katarzyna Ślaska, zastępcza dyrektora Biblioteki Narodowej. Academica zawiera ok. 670.000 różnego rodzaju publikacji elektronicznych (książki, artykuły), w tym 267.000 chronionych prawem autorskim. System wypożyczeń oparty jest o zasady dozwolonego użytku określone w ustawie o prawie autorskim: jednocześnie może korzystać z dokumentu tylko jeden użytkownik z terminala w bibliotece, która na mocy umowy z BN ma dostęp do bazy Academiki. Zasób Academiki szybko powiększa się: codziennie wprowadza się ponad 1500 nowych dokumentów. Zaletą jest przyjazne oprogramowanie oraz łatwe wyszukiwanie, m. innymi wg słów w tekście, gdyż dokumenty są poddane technologii OCR, co zwiększa atrakcyjność bazy. Academica jest bezpłatna, każda biblioteka może otrzymać do niej dostęp.

Bożena Bednarek-Michalska w referacie Otwartość dla bibliotek przedstawiła filozoficzne podstawy otwartości, takie jak idea transparentności w życiu publicznym, współpraca na rzecz dobra wspólnego, swobodny dostęp do wiedzy i informacji będący podstawowym prawem obywatelskim w demokratycznym społeczeństwie oraz idea dzielenia się publicznymi zasobami. Istnieją różne formy i stopnie otwartości: techniczne, prawne i ekonomicznej. Najpoważniejsze ograniczenia stwarza prawo autorskie, komercjalizacja zasobów wiedzy i informacji oraz technika i cyberprzestepstwa. Niemniej idea otwartości jest coraz bardziej popularna, powstaje wiele zasobów w obszarze nauki, kultury i edukacji w wolnym dostępie.

W kolejnej sesji pt. Biblioteki publiczne – nowe wyzwania Andrzej Tyws, Dyrektor Dolnośląskiej Biblioteki Publicznej we Wrocławiu i Wojciech Kowalewski z Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej w Krakowie przedstawili przykłady rozwoju usług bibliotecznych i współpracy na przykładzie w województwa dolnośląskiego i bibliotek miejskich w Krakowie. Z inicjatywy wrocławskich bibliotek powstało w 2001 r. Konsorcjum Bibliotek Wrocławskich, które wspólnie sfinansowało zakup i wdrożenie systemu bibliotecznego Aleph. W latach 2004-4007 z inicjatywy DBP powstał Dolnośląski Zasób Biblioteczny, w którym bierze udział 39 bibliotek publicznych z województwa dolnośląskiego, a efektem jest centralny katalog, centralna baza czytelników, centralna baza informacji o zasobach regionalnych bibliotek dolnośląskich. Ostatnie przykłady współpracy opartej na wdrożeniu nowych technologii to: projekt Cyfrowy Dolny Śląsk - zbiór elektronicznych dokumentów dotyczących regionu, w którym, oprócz bibliotek, biorą udział także muzea i inne instytucje; wspólny zakup i wdrożenie dostępu do e-booków PWN (projekt IBUK) oraz wspólne tworzenie bibliografii regionalnej.

Wojciech Kowalewski przedstawił obecny stan czytelnictwa i wykorzystania nowych technologii w krakowskich bibliotekach publicznych. Włączenie do oferty bibliotek krakowskich dostępu do e-booków zwiększyło o 25% w ciągu jednego roku liczbę odwiedzin katalogu bibliotecznego. Krakowskie statystyki pokazują, że sprawne, dobrze wdrożone usługi sieciowe bibliotek przyczyniają się do wzrostu czytelnictwa i odwiedzin nie tylko wirtualnych. W ciągu roku czytelnicy dokonują 100.000 zamówień i rezerwacji dokumentów, 200.000 prolongat, 20.000 nowych czytelników zapisało się do biblioteki w ciągu ostatniego roku, co 6 minut zapisuje się nowy czytelnik, co 3 minuty czytelnik zdalnie rezerwuje książkę. Trudno nie zgodzić się z W. Kowalewskim, który w podsumowaniu stwierdził, ze biblioteki publiczne to najlepiej działające instytucje publiczne w Polsce.

Ostatni referent - Aleksander Trembowiecki z Koszalińskiej Biblioteki Publicznej omówił Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 12.04.2012 r. w sprawie Krajowych Ram Interoperacyjności, minimalnych wymagań dla rejestrów publicznych i wymiany informacji w postaci elektronicznej oraz minimalnych wymagań dla systemów teleinformatycznych (Dz. U. 212, poz. 526). Warto jak najszybciej zapoznać się z tym rozporządzeniem, gdyż nakazuje ono odpowiednie zapewnienie dostępu do zasobów informacji podmiotów publicznych dla osób niepełnosprawnych do 31 maja 2015 r.

Podsumowującą konferencję dyskusję panelową, w której wzięli udział Barbara Budyńska, Ewa Kobierska-Maciuszko, Andrzej Tyws i Anna wałek, moderował Aleksander Radwański. Stwierdził, m. innymi, że w dzisiejszych czasach trudno projektować przyszły rozwój bibliotek, gdyż biblioteki nie tyle kształtują, co dostosowują swoje usługi do nowych technologii. E. Kobierska-Maciuszko i B. Bednarek Michalska stwierdziły, że przyszłość bibliotek zależy od tego, czy będziemy rozumieć potrzeby nowego pokolenia.

Interoperacyjność i sieciowość to zdaniem A. Tywsa kierunek zmian w bibliotekach z wykorzystaniem nowych technologii. Deregulacje, niespójność metodologiczna i sieciowa, prawne uwolnienie bibliotek publicznych od obowiązku współdziałania nie ułatwiają tworzenia nowoczesnych sieci współpracy bibliotek. Na Konferencji, zgodnie z założeniami jej organizatorów zaprezentowano różnorodne aspekty związane z obecnością nowych technologii w bibliotekach, które warunkują obecną i przyszłą kondycję polskich bibliotek. Kuluarowe dyskusje i liczba uczestników potwierdzają , jak ważna jest bezpośrednia, nie tylko wirtualna, wymiana doświadczeń i prezentacja nowych pomysłów. Wielkie podziękowania należą się licznemu zespołowi gospodarzy konferencji – pracownikom Centrum Wiedzy Naukowo-Technicznej Politechniki Wrocławskiej, którzy zapewnili sprawną obsługę konferencji.

nad. Joanna Pasztaleniec-Jarzyńska


Projekt SBPProjekt SBP
Projekt SBPProjekt SBP
Projekt SBPProjekt SBP
Serwis SBPSerwis SBP
Projekt SBPProjekt SBP
Partner wspierający SBPPartner wspierający SBP
Partner wspierający SBPPartner wspierający SBP
Partner wspierający SBPPartner wspierający SBP
Partner wspierający SBPPartner wspierający SBP